Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının bilimsel araştırmalarda kullanılması için sorumlu yazara araştırmanın amacı ile bilgi notu içeren bir e-posta gönderilerek izin alınması zorunludur.

---

---

Link: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4487474

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

10 Psikoloji » 101 Bilişsel Süreçler, Bellek ve Karar Verme » 190 Örgütsel/Endüstriyel Psikoloji

40 Sosyal ve Beşeri Bilimler » 430 Yönetim ve Organizasyon

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

Güğerçin, U., & Yeşiltaş, M. D. (2025). Etik Konum Ölçeği Kısa Formu (EPQ-5): Geçerlilik, güvenilirlik ve ölçüm değişmezliği analizi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 43(3), 488-508. https://doi.org/10.17065/huniibf.1612101

---

Geliştiren/Uyarlayan: Utku GÜĞERÇİN, Meryem Derya Yeşiltaş

---

Yıl: 2025

---

Kaynak Adı: Etik Konum Ölçeği Kısa Formu (EPQ-5): Geçerlilik, Güvenilirlik ve Ölçüm Değişmezliği Analizi

---

Dergi: Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi

---

Cilt: 43

---

Sayı: 3

---

DOI: 10.17065/huniibf.1612101

---

Sorumlu Yazar: Utku Güğerçin

---

İletişim: ugugercin@atu.edu.tr

---

Ölçülen Özellikler: Ahlaki Karar Alma Tutumları, Ahlaki Kimlik, Etik, Etik Davranışlar, Etik değerlendirme, etik pozisyon ölçeği

---

Alt Boyutlar: görecilik, idealizm

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: Toplam 2 boyuttan ve 10 maddeden oluşmaktadır.

1. İnsanlar, yaptıklarının başkalarına az da olsa zararvermeyeceğinden emin olmalıdırlar.
2. Elde edilecek fayda ne olursa olsun, başkalarının zarar görebileceği davranışlarda bulunmak yanlıştır. .
3. İnsanlar, başka birine psikolojik veya fiziksel olarak asla zarar vermemelidirler.
4. İnsanlar, başkalarının saygınlığını ve refahını tehdit edebilecek eylemlerde bulunmamalıdır. .
5. Bir eylem, eğer masum bir kişiye zarar verecekse yapılmamalıdır.
6. Neyin etik olup neyin etik olmadığı, duruma ve toplumlara göre değişir.
7. Bir insanın ahlaki olarak gördüğü bir şey, bir başkası tarafından ahlak dışı olarak değerlendirilebilir.
8. Neyin etik, neyin etik dışı olduğu kişiye göre değiştiğinden 'herkes için geçerli etik kuralların ne olduğu’ sorusu hiçbir zaman cevaplandırılamaz..
9. Ahlaki değerler kişiseldir, başkaları hakkında yargıya varılırken kullanılamaz.
10. Kişilerarası ilişkilerde etik hususlar karmaşık olduğundan bireylere toplumdan bağımsız olarak kendi etik kurallarını geliştirme hakkı verilmelidir.

---

Ölçek Türü: Öz Bildirim (Kendini Değerlendirme) Ölçeği

---

Kimlere Uygulanabilir: Çalışanlar, çalışanlar, Öğrenciler, Yetişkinler

---

Derecelendirme: 5’li Likert (1: Hiç Katılmıyorum” - “5:Tamamen Katılıyorum)

---

Ölçek Puanlaması: Daha yüksekpuanlar, daha yüksek idealizm ve görecilik düzeyini ifade etmektedir. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.

---

Ölçek Değerlendirmesi: Forsyth (1980), Etik Konum Teorisi’ndeki iki boyuttan hareketle, bireylerin ahlaki yargılarındaki farklılıkları belirlemek için Etik Konum Ölçeği’ni (EPQ) geliştirmiştir. Bireylerin idealizm ve görecilik düzeylerinin düşük ya da yüksek olması, etik konumlarını (ideolojilerini) belirlemektedir. Dolayısıyla, idealizm ve görecilik boyutlarının düzeyleri, bireylerin etik konumlarını şekillendiren dört etik ideolojiyi ortaya çıkarmaktadır. Bu durum 2x2 şeklindeki bir matrisin eksenleri olarak düşünüldüğünde; durumculuk, mutlakçılık, öznelcilik ve istisnacılık olarakadlandırılan dört etik ideoloji ortaya çıkmaktadır.

---

Çeviri Süreci: Etik Konum Ölçeği'ni Türkçeye uyarlayan Güğerçin ve Ay’ın (2017a) makalesi bu çalışma içintemel alınmıştır. Ölçeğin dilsel eşdeğerliği, orijinal dili olan İngilizce versiyonu ile Türkçe versiyonuna verilen yanıtlar karşılaştırılarak test edilmiştir. Bu süreçte, EPQ-5’inorijinal dili olan İngilizce versiyonuna ve Türkçe’ye çevrilmiş versiyonuna verilen cevaplar arasındaayrışma olup olmadığının test edilmesi amacıyla her iki dile hakim katılımcılardan oluşan 24 kişilik bir denek grubundan, ölçeğin öncelikle İngilizce versiyonunu cevaplamaları istenmiştir. Yanlı cevapverilmesinin önlenmesi amacıyla 7 gün sonra aynı katılımcılardan, ölçeğin Türkçe formunu yanıtlamaları istenmiştir. Ölçek çevrimiçi anket yöntemi kullanılarak ilgili katılımcılara ulaştırılmış ve katılımlar bireysel olarak teyit edilmiştir. Ölçek, orijinalindeki gibi “1: Hiç Katılmıyorum” ve “5:Tamamen Katılıyorum” şeklinde sunulmuştur. Bu örneklem grubundan elde edilen verilerle ölçeğin her iki versiyonu için idealizm ve görecilik boyutlarının ortalamaları ile ölçeğin tamamına ait ifadelerin ortalamaları hesaplanarak ilişkili örneklem T testi (Paired Samples T Test) yapılmıştır. Bulgular; katılımcıların, ölçeğin Türkçe ve İngilizce versiyonlarına verdikleri yanıtların ortalama değerleri arasında anlamlı bir farklılık olmadığını göstermektedir. Bu durumda ölçeğin Türkçe ve İngilizce versiyonlarında yer alanifadelerin katılımcılar tarafından anlamsal açıdan bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmış, ölçeğin dilsel geçerliliği desteklenmiştir.

---

Geçerlik: Ölçeğin birleşme geçerliğinin değerlendirilmesi için faktör yükleri, ortalama açıklanan varyans (AVE) ve bileşik güvenilirlik katsayısı (CR) değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca DFA sonucu elde edilen faktör yük değerleri incelenmiştir. İfadelerin faktör yük değerlerinin en az 0.5 ve üzeri olması gerekmekte, ancak 0.7 ve üzeri olması önerilmektedir. Nitekim iki boyutlu yapının faktör yükleri .719 ve üzeri değerlerdedir ve bu koşulu sağlamaktadır. AVE değerinin 0.50’den, CR değerinin ise 0.7’den yüksek olması beklenmektedir. DFA sonucunda, ölçüm modelinde iki faktörün de AVE değerlerinin 0.50’den büyük olduğu belirlenmiştir. Bulgular incelendiğinde her iki boyutun CR değerinin de 0.70’den büyük değerlerde olduğu gözlemlenmiştir. Bulgular ölçeğin birleşme geçerliğine sahip olduğunu göstermektedir.

Ayrışma geçerliğinin testi amacıyla iki yöntemden yararlanılmıştır. İlk olarak iki gizil değişken arasındaki korelasyon (r), AVE değerlerinin karekökü alınarak elde edilen değerler ile kıyaslanmıştır. İki gizil değişken arasındaki korelasyon değerinin, AVE değerinin karekökünden küçük olması beklenmektedir. İdealizm ve görecilik gizil değişkenleri arasındaki korelasyon .180seviyesindeyken, AVE değerinin karekökü idealizm için .78>.18 ve görecilik için .71>.18 olarak hesaplanması sebebiyle, ayrışma geçerliliğinin de sağlandığı görülmüştür. İkinci yöntem olarak ise ayrışma geçerliliğinin ölçülmesinde yeni bir yöntem olarak hem kovaryans hem de varyans temelli yapısal eşitlik modelinde kullanılabileceği ifade edilen heterotrait-monotrait (HTMT) oranına odaklanılmıştır. HTMT oranının yüksek olması ayrışma geçerliliğinde bir sorun olduğunu göstermektedir. Eşik değerin belirlenmesinde farklı görüşler bulunmakla birlikte eşik değer olarak .90 veya .85’ in alınması önerilmektedir. Etik Konum Ölçeği’nin Kısa Formu’nun 2 faktörlü yapısının HTMT oranı .2115hesaplanmış olup eşik değere uymaktadır ve ayrışma geçerliliği sağlanmaktadır. Bu bilgiler ışığında O’Boyle ve Forsyth’ın (2021) Etik Konum Ölçeği’ni (1980) revize ederek alanyazına kazandırdıkları toplam 10 ifadeden oluşan iki boyutlu kısa formun gerek birleşme gerekse de ayrışma geçerliği desteklenmiştir.

Çoklu grup doğrulayıcı faktör analizi ile test edilen cinsiyete göre ölçüm değişmezliği çalışmasının sonuçlarına göre deEPQ-5’in şekilsel (biçimsel), metrik, skalar ve kısmi katı değişmezlik özelliklerine sahip olduğu görülmüştür. Ölçeğin içeriğinin kadın ve erkek katılımcılar açısından benzer şekilde anlamlandırıldığı, cinsiyet grupları arasında faktör yükleri ve madde kesişimleri açısından benzerlik olduğu, dolayısıyla ölçüm değişmezliğinin sağlandığı görülmüştür. Dolayısıyla gerek idealizmin gerekse göreciliğin 5’er ifade ile ölçülebileceği bulgusu, EPQ-5'in Türkçe formu için de desteklenmiştir. Genel olarak bulgular, EPQ-5'in Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olarak kullanılabileceğini göstermişti

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr