COVID-19 Bilgi, Tutum ve Davranış Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
İNDİR
Ölçek Çeşidi: Geliştirme
Kategori(ler):
10 Psikoloji » 103 Duyusal, Motor ve Algısal Süreçler » 124 Öğrenme Süreçleri » 130 Duygu Durumu, Duygusal Tepkiler ve Motivasyon » 142 Sosyal Beceriler » 185 Sağlık Psikolojisi
30 Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme » 395 Sağlık Eğitimi
60 Sağlık Bilimleri » 603 Dahili Tıp Bilimleri » 610 Ebelik » 640 Hemşirelik
Kaynak Türü: Makale
Kaynak/Referans:
Deveci, S., Cevik, C., Baydur, H., Onsuz, F., Tosun, S., Ergor, A. (2023). Validity and reliability of the COVID-19 Knowledge, Attitude and Behavior Scale. Vaccines, 11(2), 1-21. https://doi.org/10.3390/ vaccines11020317
Geliştiren/Uyarlayan: Serol deveci, Alp Ergör, Fatih Önsüz, Celalettin Çevik, Hakan Baydur, Selma Tosun
Yıl: 2023
Kaynak Adı: Validity and Reliability of the COVID-19 Knowledge, Attitude and Behavior Scale
Dergi: Vaccines
Cilt: 11
Sayı: 2
Sayfa Aralığı: 1-21
DOI: https://doi.org/10.3390/ vaccines11020317
Sorumlu Yazar: Celalettin Cevik
İletişim: celalettincevik@balikesir.edu.tr
Ölçülen Özellikler: COVID-19, Bilgi, Tutum, Davranış, Bulaşıcı Hastalık
Alt Boyutlar: Bilgi Bulaş Boyutu, Bilgi Korunma Boyutu, Davranış Arama boyutu, Davranış Kaçınma Boyutu, Tutum Ciddiyet Boyutu, Tutum Duyarlılık Boyutu, Tutum Engel Boyutu, Tutum Yarar Boyutu
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: BB1- COVID-19 hastalığı, hastaların öksürüklerindeki damlacıklarla bulaşır. (B01)
BB2- COVID-19 yaşlı ve kronik hastalığı olanlarda daha ağır seyreder. (B02)
BB3- COVID-19 hastalığında en sık karşılaşılan belirtiler. Ateş, öksürük ve solunum sıkıntısıdır. (B03)
BK1- COVID-19 hastalığından korunmak için maske takılmalıdır. (B05)
BK2- Virüsten korunmak için eller su ve sabunla yıkanmalıdır. (B06)
BK3- Su ve sabun olmadığı durumlarda. Alkol içerikli dezenfektan ya da kolonya kullanılmalıdır. (B07)
BK4- Mikroplu ellerin göz, ağız, burna temas ettirilmesi hastalığa neden olabilir. (B08)
BK5- Hastalıktan korunmak için bir araya gelen herkesin maske takması gerekir. (B09)
BK6- İşyerlerinde hastalıktan korunmak için çalışanlar arasında mesafe, hijyen ve maske takma kuralına uyulmalıdır. (B18)
BK7- Maske nemlendiğinde ya da kirlendiğinde değiştirilmelidir. (B26)
TD1- COVID-19 hastalığının solunan havada damlacıkların saçılmasıyla bulaştığına inanmıyorum. (T09)
TD2- COVID-19’un hastalığı belirtisiz şekilde geçirenlerce bulaştırıldığına inanmıyorum. (T10)
TD3- Maske takmanın insanları COVID-19 hastalığından koruduğuna inanmıyorum. (T11)
TD4- COVID-19 hastalığından korunmak için sabun ve su ile el yıkamanın gerekli olduğunu düşünmüyorum. (T12).
TC1- COVID-19 bana kolay kolay bulaşmaz. (T04)
TC2- COVID-19 bana göre o kadar ölümcül bir hastalık değildir. (T06)
TC3- COVID-19 hastalığına yakalansam bile kolayca atlatırım. (T07)
TC4- COVID-19 hastalığına karşı vücut direncimin oldukça yüksek olduğunu düşünüyorum. (T08)
TY1- Eldiven takmak beni hastalıktan korur. (T02)
TY2- Dışarıda maske takarsam hasta olmam. (T03)
TE1- COVID-19 hastalığında bana göre sosyal mesafenin bir önemi yoktur. (T14)
TE2- COVID-19 hastalığı için toplumda yalnızca yaşlılar ve kronik hastalar korunmalıdır. (T16)
TE3- Yalnızca hasta olanların maske takması yeterlidir. (T17)
DA1- Öksürüp hapşırdığımda ağzımı kapatmaya çalışırım. (D01)
DA2- COVID 19 enfeksiyonundan korunmak için, dışarı çıktığımda maske takarım. (D03)
DA3- Maskeyi ağzım ve burnumu kapatacak şekilde kullanırım. (D04)
DA4- Su ve sabun olmadığı durumlarda alkol içerikli el antiseptiği ya da kolonya kullanırım. (D06)
DA5- Toplu taşıma araçlarında maske takarım. (D08)
DA6- Hastalık yaygın olduğu zamanlarda dışarıdan eve geldiğimde önce ellerimi su ve sabun ile yıkarım. (D14)
DK1- Hastalık yaygın olduğu zamanlarda aile ve arkadaş ziyaretlerine ara veriyorum. (D09)
DK2- Çalışma ve dinlenme ortamında sosyal mesafeye uygun hareket ediyorum. (D10)
DK3- Toplu taşım araçlarında, sosyal mesafeye uygun hareket ediyorum. (D12)
DK4- Hastalık yaygın olduğu zamanlarda diğer insanların da bulunduğu kapalı mekanlarda bulunmamaya çalışırım. (D17)
DK5- Dışarıda diğer insanların nasıl davrandıklarına dikkat ederim. (D18)
DK6- Hastalığın yaygın olduğu zamanlarda diğer insanlar ile aramdaki sosyal mesafeye dikkat ederim. (D19)
Ölçek Türü: Öz Bildirim
Derecelendirme: Bilgi ve Tutum soruları 3'lü likert ; Katılmıyorum=1, Kısmen katılıyorum =2, Tamamen katılıyorum =3 Davranış soruları 4'lü likert Hiç=1, Arasıra=2, Sıklıkla=3, Herzaman=4
Ölçek Puanlaması: **************** COVID-19 BİLGİ TUTUM DAVRANIŞ ÖLÇEĞİ PUAN HESAPLAMASI *****************.
**************** BİLGİ PUANI HESAPLAMA *****************.
COMPUTE Bilgi_Bulas=((Mean.3(bb01,bb02,bb03)-1)*50).
EXECUTE.
COMPUTE Bilgi_Korunma=((Mean.5(bk04,bk05,bk06,bk07,bk08,bk09,bk10)-1)*50).
EXECUTE.
COMPUTE Bilgi_Toplam=Mean(Bilgi_Bulas,Bilgi_Korunma).
EXECUTE.
***************** TUTUM PUANI HESAPLAMA ************************.
COMPUTE Tutum_Duyarlilik=(3-(Mean.3(td01,td02,td03,td04)))*50.
EXECUTE.
COMPUTE Tutum_Ciddiyet=(3-(Mean.3(tc05,tc06,tc07,tc08)))*50.
EXECUTE.
COMPUTE Tutum_Yarar=((Mean.2(ty09,ty10)-1)*50).
EXECUTE.
COMPUTE Tutum_Engel=(3-(Mean.3(te11,te12,te13)))*50.
EXECUTE.
COMPUTE Tutum_Toplam=Mean(Tutum_Duyarlilik,Tutum_Ciddiyet,Tutum_Yarar,Tutum_Engel).
EXECUTE.
****************** DAVRANIŞ PUANI HESAPLAMA *****************.
COMPUTE Davranis_Arama=((Mean.5(da01,da02,da03,da04,da05,da06)-1)*(100/3)).
EXECUTE.
COMPUTE Davranis_Kacinma=((Mean.5(dk07,dk08,dk09,dk10,dk11,dk12)-1)*(100/3)).
EXECUTE.
COMPUTE Davranis_Toplam=Mean(Davranis_Arama,Davranis_Kacinma).
EXECUTE.
**************** BTD TOPLAM PUANI *******************.
COMPUTE BTD_Toplam=Mean(Bilgi_Toplam,Tutum_Toplam,Davranis_Toplam).
EXECUTE.
Ölçek Değerlendirmesi: Ölçek puanı arttıkça COVID-19'a ilişkin Bilgi, Tutum ve Davranış Düzeyi de artmaktadır.
Geçerlik: Ölçeğin bilgi, tutum ve davranış bölümlerinin iş sağlığı ve güvenliği farkındalık ölçeği toplamı ile korelasyonu sırasıyla r= 0.317, r= -0.259 ve r= 0.170 düzeyindedir (p<0.001). İş Sağlığı ve Güvenliği farkındalık ölçeği ile Covid-19 bilgi-tutum-davranış toplam puanı arasında r= 0.313 düzeyinde anlamlı korelasyon olduğu görülmektedir. Ölçek ayrıca sağlık okur yazarlığı ölçeği ile de düşük fakat anlamlı düzeyde korelasyon göstermektedir (r= 0.118, p<0.01).
Ölçeklerin birbirleri ile olan korelasyon katsayıları incelendiğinde büyük çoğunluğunun düşük, orta ve yüksek düzeylerde anlamlı birliktelikler gösterdiği görülmektir. Özellikle davranış toplam puanı ile tüm boyutların anlamlı düzeyde birliktelikleri görülmektedir.
Davranış toplam puanı bağımlı değişken olarak kabul edildiğinde bilgi ve tutum toplam puanları ile oluşturulan birinci modelde her iki değişkenin de anlamlı düzeyde ilişkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Birinci modelin tanımlayıcılık katsayısı R2=0.838’dir. Bu rakam bilgi ve tutumun oldukça yüksek düzeyde davranışı öngördüğünün bir göstergesi olabilir.
İkinci modelde ise bilgi ve tutumun alt boyutları davranış toplam puanına karşı analize alınmıştır. Bilgi ve tutum alt boyutlarının tümü davranış toplam puanı ile anlamlı düzeyde ilişkili bulunmuştur. Modelin tanımlayıcılık katsayısı R2=0.838’dir. Alt boyutların tümünün birbirinden bağımsız bir şekilde davranışı öngördüğü belirlenmiştir.
Güvenirlik: Covid-19 ölçeğinin bilgi bölümü 10 madde ve iki boyuttan oluşmaktadır. Covid-19 bilgi bölümü Cronbach alfa değeri toplamda 0.86, bulaş bilgisi boyutu 0.71 ve korunma bilgisi boyutu 0.84’tür. Her iki alt boyutta madde silindiğinde Cronbach’s alfa değerini arttıran madde yoktur. Her bir boyutta örtüşmeye göre düzeltilmiş madde-toplam korelasyonunun 0.4’ün altında olmadığı görülmektedir.
Ölçeğin bilgi boyutu için test-tekrar test tutarlılığı ICC değeri 0.83, bulaş bilgisi alt boyutu için 0.71 ve korunma bilgisi alt boyutu için 0.87’dir.
Covid-19 tutum bölümü SİM çerçevesinde sınıflandırılmış dört alt boyut ve 13 maddeden oluşmaktadır. Tutum bölümü ile algılanan duyarlılık, ciddiyet, yarar ve engel alt boyutlarının Cronbach alfa değerleri sırasıyla 0.77, 0.75, 0.73, 0.59 ve 0.70’dir. Her bir alt boyut için madde silindiğinde Cronbach’s alfa değerinin artmadığı, madde toplam korelasyonlarının ise 0.4’ün üzerinde olduğu görülmektedir.
Tutum ölçeği toplamı için test-tekrar test tutarlılığı ICC değeri 0.93 olup, algılanan duyarlılık, ciddiyet, yarar ve engel alt boyutları için sırasıyla 0.91, 0.96, 0.88 ve 0.87’dir.
Covid-19 davranış boyutu toplamda 12 maddeden oluşmaktadır. Doğru davranış arama ve kaçınma alt boyutları altışar maddeden oluşmaktadır. Toplam ve boyutlarının Cronbach alfa değeri sırasıyla 0.83, 0.80 ve 0.74’tür. Ölçeğin maddeleri silindiğinde Cronbach’s alfa değerinin artmadığı ve düzeltilmiş madde-toplam korelasyonlarının 0.4’ün üzerinde olduğu belirlenmiştir.
Davranış boyutu için test-tekrar test tutarlılığı ICC değeri 0,93 olup, arama alt boyutunda 0.93, kaçınma alt boyutunda 0.79 düzeyindedir. Ölçeğin her bir bölümü için ayrı ayrı doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Özet uyum iyiliği değerleri bilgi, tutum ve davranış bölümleri için sırasıyla χ2/sd 2.29, 1.77 ve 2.57 ile kabul edilebilir ve iyi uyumu göstermektedir. RMSEA değerleri sırasıyla 0.047, 0.037 ve 0.053 ile yeterli düzeyde olup; CFI değerleri 0.989 0.984 ve 0.976; GFI değerleri 0.973, 0.971 ve 0.960’tır. Hem karşılaştırmalı uyum iyiliği değerlerinin, hem de uyum iyiliği değerlerinin iyi düzeyde olduğu görülmektedir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr