Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. Araştırmanının başlangıcında araştırmanın amacı ile bir bilginin sorumlu yazara e-posta gönderilmesi yeterlidir.

---

---

Link: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3807641

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

10 Psikoloji » 170 Değerler Psikolojisi » 175 Dini İnançlar, Maneviyat, Manevi Gelişim/Danışmanlık » 178 Pozitif Psikoloji

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

Şahin, M. (2024). Tevekkül Ölçeği’nin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlahiyat Tetkikleri Dergisi(62), 52-66. https://doi.org/10.29288/ilted.1455725

---

Geliştiren/Uyarlayan: Meryem Şahin

---

Yıl: 2024

---

Kaynak Adı: Tevekkül Ölçeği’nin Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

---

Dergi: İlahiyat Tetkikleri Dergisi

---

Sayı: 62

---

Sayfa Aralığı: 52-66

---

DOI: https://doi.org/10.29288/ilted.1455725

---

Sorumlu Yazar: MERYEM ŞAHİN

---

İletişim: meryemsahin@aku.edu.tr

---

Ölçülen Özellikler: Tevekkül

---

Alt Boyutlar: Allah’ın İradesini Koşulsuz Kabul, Allah’ın Kudretine İnanç, Çabalamak, Kişinin Kendi İradesini Yok Etmesi

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 23 maddelik ölçektir. Örnek maddeler;

Allah’ın beni hiçbir zaman yalnız bırakmayacağına inancım tamdır.
Her konuda Allah’tan hayırlısını dilerim.
Allah’ın her şeye gücünün yettiğine, beni en zor şartlarda bile koruyup kollayabileceğine inanırım.

---

Ölçek Türü: Öz Bildirim

---

Kimlere Uygulanabilir: 18 yaş üstü okur yazar olan yetişkinler

---

Derecelendirme: 7'li Likert (1=Kesinlikle katılmıyorum, 7=Kesinlikle katılıyorum)

---

Ölçek Puanlaması: Ölçekten alınabilecek puan 23 ile 161 arasında değişmektedir. Ters madde bulunmamaktadır.

---

Ölçek Değerlendirmesi: Ölçekten alınan yüksek puan bireyde tevekkül etme eğilimin yüksek olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde alt boyutlardan alınan yüksek puanlar o boyutta ölçülen özelliğin yüksekliğine işaret etmektedir.

Ölçek kapsamında tevekkül, "Allah'ın kudretine olan inanç, kişinin hedeflerine ulaşması için olumlu çaba harcaması ve Allah'ın iradesini koşulsuz kabul etmesi" olarak ele alınmıştır. Tevekkülün en yüksek derecesi ise kişinin kendi iradesini yok etmesidir. Ölçeğin ilk boyutunda yer alan Allah’ın her şeye yeter olduğuna, kudretine olan inanç tevekkülün temel unsuru olarak ele alınmış, Allah'ın her şeyin yaratıcısı, sahibi ve denetleyicisi olduğuna iman olarak tanımlanmıştır. Birinci boyut olan bu boyut 10 maddeden oluşmaktadır.
“Allah’ın iradesini koşulsuz kabul” Allah’a iman ile ilişkili olarak, olumsuzluklara rağmen Allah'ın kendisi için iyi bir şeyler planladığından emin olma durumunu tanımlamaktadır. İkinci boyut olan bu boyut 6 maddeden oluşmaktadır.
Üçüncü boyut olan “Çabalamak” ise kişinin aktif olarak hedeflerini gerçekleştirmeye çalışması, peşinden koşması, efor sarf etmesidir. Dünya ve ahirette bir şeyler elde edebilmek için çabalamak, gayret etmek tevekkülün bileşenlerinden birisidir. Bu boyut 4 maddeden oluşmaktadır.
Ölçek kapsamında “Kişinin kendi iradesini yok etmesi” ise tevekkülün en yüksek derecesi olarak ele alınıp kişinin isteklerini yok etmesi, bütün arzu ve duygularını boşa çıkarması, kendisi için hiçbir şey istememesi, Allah’ın iradesine mutlak boyun eğmesi durumu olarak tanımlanmıştır. Bahsi geçen boyut 3 maddeden oluşmaktadır.

---

Çeviri Süreci: Urdu dilinde geliştirilen ölçeği uyarlamak için anadili Urduca olan ve Türkiye’de lisansüstü eğitimlerine devam eden ileri derede Türkçe bilen 2 kişi tarafından ayrı ayrı Türkçe’ye çevirisi yapılmıştır. Ayrı ayrı yapılan çevirilerin ardından araştırmacı tarafından çevirilerdeki farklılıklar belirlenmiş ve araştırmacının dahil olduğu bir toplantıda farklar ve çevirilerdeki ifadelerin kültürel karşılıkları tartışılmıştır. Bu tartışma toplantısı sonrasında hem dil hem de kültürel yönden düzenlenen ortak tek bir form elde edilmiştir. Etik kurul onayının ardından elde edilen form araştırmacı
tarafından ilköğretim, lise, üniversite ve yüksek lisans mezunu olmak üzere farklı eğitim seviyelerindeki 5 kişiye uygulanmış ve uygulama sonrası maddelerin anlaşılabilirliği üzerine görüşülmüştür. Bu gruptan da alınan geri bildirimlerle formun uygulama öncesi nihai hali elde edilmiştir.

---

Geçerlik: DFA sonuçlarına göre indeks değerleri CMIN=533,415, df =219, x²/sd = 2,436, p<,001, CFI=,932, TLI=,921, IFI=,932,
NFI=,890, GFI=,840, RMSEA=,078 bulunmuştur. Ölçeğin faktör yükleri ,61 ile ,99 arasında sıralanmaktadır. Yapılan DFA’ya göre tüm faktörlere ve faktörlerin altında yer alan maddelere ait yol katsayıları istatistiksel olarak anlamlıdır (p<,001).

Uyarlaması yapılan Tevekkül Ölçeği ile ölçüt-bağıntılı geçerlik için kullanılan Tevekkül Yönelimi Ölçeği arasında her iki çalışma grubunda da istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönlü korelasyon olduğu görülmekte (r=,510; r=,509; p< ,01), uyarlanan ölçeğin ölçüt-bağıntılı geçerliği sağladığı anlaşılmaktadır.

---

Güvenirlik: 23 maddelik ölçeğin ilk örneklemde hesaplanan Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ,899’dur. Alt boyutlar açısından ele alındığında
güvenirlik katsayıları birinci boyut için ,884; ikinci boyut için ,898; üçüncü boyut için ,749; dördüncü boyut için ,819 bulunmuştur. İkinci örneklemde hesaplanan güvenirlik katsayısı ,923’tür. Alt boyutlar açısından değerlendirildiğinde sırasıyla ,952; ,908; 854; ,862 şeklindedir. Ölçeğin düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayılarının birinci çalışma grubunda ,39 ile ,72; ikinci çalışma grubunda ,43 ile ,72 arasında sıralandığı görülmüştür.

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr