Dijital Stres Ölçeği

Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. Araştırmanının başlangıcında araştırmanın amacı ile bir bilginin sorumlu yazara e-posta gönderilmesi yeterlidir.

Makale

İNDİR

Link: https://dergipark.org.tr/tr/pub/yuksekogretim/issue/89736/1381953

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

Kategori(ler):

10 Psikoloji » 180 Siber Psikoloji

20 Psikiyatri /Klinik Psikoloji » 216 Maddeyle İlişkili Bozukluklar ve Bağımlılık Bozuklukları

Kaynak Türü: Makale

Kaynak/Referans:

Sarıçam, H. ve Günaydın, N. (2024). Üniversite öğrencileri için Dijital Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 14(3), 11-24. https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1381953

Geliştiren/Uyarlayan: Hakan Sarıçam, Nevin Günaydın

Yıl: 2024

Kaynak Adı: Üniversite Öğrencileri için Dijital Stres Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması

Dergi: Yükseköğretim Dergisi

Cilt: 14

Sayı: 3

Sayfa Aralığı: 11-24

DOI: https://doi.org/10.53478/yuksekogretim.1381953

Sorumlu Yazar: Hakan SARIÇAM Nevin Günaydın

İletişim: hakansaricam@gmail.com

Ölçülen Özellikler: Bireylerin dijital stres düzeyleri

Alt Boyutlar: Bağlantıya aşırı yüklenme, Gelişmeleri Kaçırma korkusu, Nomofobi (Çevrimiçi teyakkuz), Onaylanma Kaygısı, Ulaşılabilirlik Stresi

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 1-Arkadaşlarım sürekli çevrimiçi olmamı bekliyor.
6. Sosyal medyada yeni bir fotoğraf paylaştığımda başkalarının nasıl tepki vereceği konusunda endişeli hissediyorum.
13. Arkadaşlarımın bensiz eğlendiğini öğrendiğimde endişeleniyorum.
15. Çok fazla bildirimi kontrol etmem gerekiyor.
21. Neler olduğunu bilmek/takip etmek için telefonum yanımda olmalı.

Ölçek Türü: Kendini Değerlendirme

Kimlere Uygulanabilir: Üniversite öğrencileri, yetişkinler ve ergenler

Derecelendirme: 5’li Likert (1= hiçbir zaman – 5= her zaman)

Ölçek Puanlaması: Ölçekten alınabilecek puan 24 ile 120 arasında değişmektedir. Ölçek aynı zamanda alt boyutlara göre puan vermektedir.

Ölçek Değerlendirmesi: Son 7 gün içinde ne sıklıkla bu durumlarla karşılaştığınızı 1-5 arasındaki rakamlardan birine çarpı (X) koyarak belirtmenizdir. 1-5 arasındaki rakamlar “1= Hiçbir zaman, 2= Nadiren, 3= Ara sıra, 4= Çoğu zaman, 5= Her zaman” anlamına gelmektedir.

Çeviri Süreci: J. A. Hall, Dijital Stres Ölçeğini (DSÖ) (Hall ve ark.,, 2021) geliştiren ekip içinde sorumlu yazardır. Kendisinden ölçeğin kullanım izni ve Türk yetişkinlere uyarlanabileceği ile ilgili e-posta yoluyla izin istenmiş, 8 Kasım 2021 tarihinde ise olur izni alınmıştır. Orjinali İngilizce olan ölçek, önce Türkçe’ye çevrilmiştir. İngilizce Öğretmenliği lisans son sınıftaki
53 öğrenciye önce Türkçe ifadeleri puanlaması istenmiş sonra İngilizce ifadeleri puanlaması istenmiştir. Türkçe ve İngilizce ifadelere verilen toplam puanların ortalaması
alınarak korelasyon katsayıları incelenmiş, değerlerin yüksek çıkmasından dolayı ölçek uygulama formu hazırlanmıştır

Geçerlik: Örneklem büyüklüğünün uygunluğu için, KMO örneklem uygunluk katsayısı .89 ve Barlett Küresellik değeri 4287.395 (sd=276, p<.01) olarak tespit edilmiş. İkinci aşamada ise veri setine temel bileşenler analizi yapılmış ve yamaç grafiği incelenmiştir. Bu kısımda ölçeğin özdeğeri 1’den büyük 6 bileşene sahip olduğu (%69.43) ve bazı maddelerin birkaç faktör altında yer aldığı gözlemlenmiştir. Bundan dolayı ölçeğin orijinal yapısıyla uyumlu olarak 5 faktör ile sınırlama yapılarak temel bileşenler analizine ek olarak 1 defa varimax döndürmesi seçilmiştir.
DSÖ’nün yapı geçerliğinde 5 boyutlu model için 688 kişiden elde edilen veri setine uygulanan DFA sonrası uyum iyiliği değerleri alanyazındaki minimum referans değerlere yakın olduğundan modifikasyon yapılmıştır. İkinci faktörün altında yer alan 9. ve 10. (e5-e23) maddeler, üçüncü faktörün altında yer alan 13. ve 14. (e10-e11) ve dördüncü
faktörün altında yer alan 18. ve 19. (e14-e15) maddeler arasında toplamda 3 tane modifikasyondan sonra uyum iyiliği değerleri CMIN=792.916, sd=239 (CMIN/sd=3.32;
p=.00), RMSEA=.058, CFI=.94, GFI=.91, IFI=.94, TLI=.93, SRMR=.08 olarak hesaplanmıştır.
Ölçüt geçerliği çalışmasında DSÖ (x̄=53.18, sd=16.65) ile UCLA Yalnızlık Ölçeği (x̄=11.68, sd=3.48) ve Narsistik Hayranlık ve Rekabet Ölçeği arasında p<.01 önem
düzeyinde sırasıyla r= .27, .33 istatistiksel olarak anlamlı pozitif ilişkiler bulunmuştur.

Güvenirlik: Ölçeğin iç tutarlık güvenirliği için Cronbach alfa değerleri hesaplanmış; ölçeğin toplamı için α=.92, alt boyutları için ise α= .83, .91, .77, .82 ve .85 olarak bulunmuştur.
Ölçeğin test tekrar test güvenirliğini incelenmiştir. Bunun için 103 üniversite öğrencisinden 3 hafta aralıklarla veri toplanmıştır. Bu iki uygulamada elde edinilen toplam puan ortalamaları arasındaki ilişki katsayıları hesaplanmış, ölçeğin toplamı için r=.92 ve alt boyutlar için sırasıyla r= .82, .85, .71, .84 ve .85 olarak tespit edilmiştir.

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr

Orijinal Form

Orijinal Ölçek Adı: Digital Stress Scale

Orijinal Ölçek Kaynak Türü: Makale

Orijinal Kaynak / Referans:

Hall, J. A., Steele. R. G., Christofferson, J. L., & Mihailov, T. (2021). Development and initial evaluation of a multidimensional Digital Stress Scale. Psychological Assessment, 33(3), 230–242. https://doi.org/10.1037/pas0000979

Orijinal Ölçek Yazarlar: Jeffrey A Hall, Jennifer L Christofferson, Ric G Steele, Teodora Mihailova

Orijinal Ölçek Yıl: 2021

Orijinal Ölçek Kaynak Adı: Development and initial evaluation of a multidimensional digital stress scale

Orijinal Ölçek Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33507798/

Orijinal Ölçek DOI: https://doi.org/10.1037/pas0000979

Orijinal Ölçek Dergi: Psychological Assessment

Orijinal Ölçek Cilt: 33

Orijinal Ölçek Sayı: 3

Orijinal Ölçek Sayfa Aralığı: 230–242

Orijinal Ölçek Geçerlik: AFA sonucu, Kaiser–Meyer–Olkin örneklem uygunluk katsayısı KMO= .946, Bartlett küresellik test sonucu χ2 (1275) = 8.898, p < .001 olarak bulunmuştur. Beş boyutlu bir yapı toplam varyansın %56’sını açıklamıştır. Madde faktör yükü .40 altında olan 10 madde atılmıştır. Diğer aşamada bu 41 madde farklı 174 genç yetişkine tekrardan uygulanmıştır. KMO örneklem uygunluk katsayısı .90, Bartlett küresellik test sonucu χ2 (1275) = 5191, p < .001 olarak bulunmuştur. Madde faktör yükleri .60 altında kalan 17 madde atılmıştır. Beş boyutlu bu yeni yapı toplam varyansın %67’sini açıklamıştır. Sonraki aşamada ise 24 madde için 735 kişilik veri setine doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve uyum iyiliği değerleri χ2(242) = 957, p<.001, RMSEA =.063 (90% CI of .059–.068), CFI = .942, TLI = .934, SRMR = .051 farklı örtük değişken arasında ilişki olduğu belirtildiğinden bu modifikasyonlar yapılmış ve uyum iyiliği değerleri χ2 (239) = 577, p < .001, RMSEA = .044 (90% CI of .039– .048), CFI = .973, TLI = .969, SRMR = .040 şeklinde hesaplanmıştır.

Orijinal Ölçek Güvenirlik: Cronbach alfa iç tutarlık güvenirlik katsayıları ölçeğin bütünü için .85, Onaylanma kaygısı için α=.93, Ulaşılabilirlik stresi için α=.88, Bağlantıya aşırı yüklenme için α=.91 (Gelişmeleri) Kaçırma korkusu için α=.87, Nomofobi (Çevrimiçi teyakkuz) için ise .86 olarak hesaplanmıştır.