Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.

---

---

Link: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2011629

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

10 Psikoloji » 190 Örgütsel/Endüstriyel Psikoloji

20 Psikiyatri /Klinik Psikoloji » 260 Travma, Stres ve Baş Etme

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

Birlik, E.(2020). Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması. Asya Studies, 5(18), 97-108. https://doi.org/10.31455/asya.1005226

---

Geliştiren/Uyarlayan: Eyyüp BİRLİK

---

Yıl: 2021

---

Kaynak Adı: Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması

---

Dergi: Asya Studies

---

Cilt: 5

---

Sayı: 18

---

Sayfa Aralığı: 97 - 108

---

DOI: https://doi.org/10.31455/asya.1005226

---

Sorumlu Yazar: Eyyüp BİRLİK

---

İletişim: eyyupbirlik@gmail.com

---

Ölçülen Özellikler: İstenmeyen Davranış, İstenmeyen Öğrenci Davranışları, Öğretmen Mağduriyet Düzeyi

---

Alt Boyutlar: Cinsel Şiddet, Fiziksel Şiddet, Kişisel Mülkiyete Yönelik Şiddet, Siber Şiddet, Sosyal Şiddet, Sözel Şiddet

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği 24 madde 6 alt boyuttan ( Fiziksel Mağduriyet, Sosyal Mağduriyet, Sözel Mağduriyet, Siber Mağduriyet, Cinsel Taciz, Kişisel Mülkiyet Suçları) oluşmaktadır.

3. Öğrenciler kasıtlı olarak beni itti, sıkıştırdı veya çelme taktılar.
10. Öğrenciler bana lakap takarak benimle dalga geçtiler.
11. Öğrenciler beni tehdit ettiler.
20. Öğrenciler bana karşı müstehcen tavırlar, eylemler, sözler sarf ettiler.
22. Öğrenciler kişisel eşyalarımı çaldılar.

---

Ölçek Türü: Öz Bildirim

---

Kimlere Uygulanabilir: 21-59 Yaşları Arasındaki Öğretmenler

---

Derecelendirme: 1= asla, 2= birkaç ayda bir, 3= bir ayda birkaç kez, 4= haftada bir kez, 5= bir haftada bir defadan fazla

---

Ölçek Puanlaması: Ölçek, 5 puanlık Likert ölçeği (1= asla, 2= birkaç ayda bir, 3= bir ayda birkaç kez, 4= haftada bir kez, 5= bir haftada bir defadan fazla) şeklinde ve 24 maddeden oluşmaktadır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 120, en düşük puan ise, 24’tür.

---

Ölçek Değerlendirmesi: Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 120, en düşük puan ise, 24’tür. Ters madde bulunmamaktadır. Ölçek maddeleri toplamından alınan toplam puan, öğretmenlerin mağduriyet düzeyini ifade etmektedir. Puan ne kadar yüksekse mağduriyet o kadar fazladır.

---

Çeviri Süreci: Ölçek uyarlama çalışmasının ilk aşamasında çeviri işlemleri yapılmıştır. Bu doğrultuda her iki dile de hâkim oldukları varsayılan dil uzmanlarından oluşan üçer kişilik iki grup oluşturulmuştur. Çeviri sürecinde ölçme değerlendirme ve psikoloji alanlarından birer uzman da yer almıştır. Süreçte yer alan uzmanlara, çalışmanın başında ölçek hakkında bilgi verilmiştir. Sonrasında çeviri işlemleri
başlamıştır. İlk grup, ölçeği İngilizceden Türkçeye çevirmiş, diğer grup ise ilk grubun yapmış olduğu Türkçe çeviriyi İngilizceye çevirmiştir. Asıl form ve ters çeviri yoluyla elde edilen İngilizce formlar
karşılaştırılmıştır. Uzmanların ortak görüşleri ile çeviri işlemleri sonuçlanmıştır. Çeviri sonucunda ortaya çıkan Türkçe formun dil eşdeğerliğini test etmek amacıyla her iki dile de hâkim oldukları varsayılan dört dil uzmanından oluşan bir grubun değerlendirmesine sunulmuştur. Dil uzmanlarından, çevrilen ölçek formunun ve özgün formun, dil ve anlam açısından karşılaştırılması ve biçim ile ilgili görüşlerini belirtmeleri, ayrıca her bir madde çevirisinin uygunluğunu Dil Geçerlik Formu üzerinden derecelendirmeleri istenmiştir. Uzmanların görüş ve önerileri dikkate alınarak maddeler üzerinde gerekli görülen son düzenlemeler yapılmıştır. Ölçek formu ayrıca Türk dili alanında uzman 9 kişinin dil bilgisi ve anlaşılabilirlik açısından değerlendirmesine sunulmuş, son düzenlemelerin ardından ölçek formu uygulamaya hazır hale getirilmiştir. Dil eşdeğerliği çalışmasına ek olarak her iki dili de iyi derecede bildiği varsayılan 34 İngilizce öğretmenine öncelikle ölçeğin İngilizce formu ve Türkçe formu 15 gün arayla uygulanmıştır. Her iki formdan elde edilen puanların ortalamaları arasındaki ilişki Intraclass Korelasyon Analizi ile incelenmiştir.

---

Geçerlik: Dil geçerliği çalışmalarında öncelikle ölçek formu, dört dil uzmanından oluşan bir gruba sunulmuş, her bir madde çevirisinin uygunluğunu Dil Geçerlik Formu üzerinden derecelendirmeleri
istenmiştir. Ölçek maddelerinin çevirisine bütün uzmanların dört ve üzerinde puan vermeleri sonucunda maddelerin çevirisi yeterli bulunmuştur. Sonraki çalışmada Çalışma grubu-1 üzerinde ölçeğin özgün ve Türkçe formları 15 gün arayla yapılan uygulamalar Intraclass Korelâsyon Analizi ile incelenmiş, yüksek düzeyde pozitif yönde (r=.86) bir ilişki bulunmuştur.

Yapı Geçerliği çalışmasında ölçeğin faktör yapısını belirlemek için AFA, çalışma grubu-2’den alınan veriler ile gerçekleştirilmiştir. Bu veriler ile öncelikle KMO ve Barlett testleri uygulanmış, KMO testi 0,891, Barlett testi χ2 = 5905,160 (p<0,01) bulunmuştur. Bu sonuçlara göre faktör analizine uygun olduğu belirlenen veriler ile AFA yapılmıştır. AFA sonucunda toplam varyansın % 71,27’sini açıklayan altı faktörlü bir yapının elde edildiği, madde faktör yüklerinin ise 0,426 (22. Madde) ile 0,835 (16. Madde) arasında değiştiği belirlenmiştir. AFA sonucunda ortaya çıkan altı faktörlü yapı, birinci düzey DFA ile test edilmiştir. 24 madde 6 alt boyuttan oluşan ÇBÖMÖ’nün uyum indekslerinin
(χ2=369,65, sd=237, p=0,001, χ2/sd=1,5) anlamlı olduğu görülmektedir. Madde yük değerlerinin ise; fiziksel mağduriyet için 0,82 ile 0,87, sosyal mağduriyet için 0,63 ile 0,83, sözel mağduriyet için 0,54 ile 0,89, siber mağduriyet için 0,73 ile 0,79, cinsel taciz için 0,56 ile 0,85, kişisel mülkiyet suçları için ise 0,62 ile 0,77 arasında değiştiği belirlenmiştir. DFA uyum indeksi değerleri χ2/sd=1,5, RMSEA=0,075, RMR=0,079, GFI=0,86, AGFI=0,92, NFI=0,92, NNFI=0,92, IFI=0,93, CFI=0,95, RFI=0,91 olarak belirlenmiştir. Buna göre χ2/sd, AGFI ve CFI indeks değerlerinin mükemmel uyum, diğer değerlerin ise kabul edilebilir uyum gösterdiği tespit edilmiştir. Birinci düzey DFA, modelin iyi uyum sağladığını gösterdiği için maddeler arasında herhangi bir modifikasyon işlemi yapılmasına gerek duyulmamıştır.

Ölçüt geçerliği çalışması, çalışma grubu-2 katılımcılarına uygulanan eşdeğer ölçeklerden elde edilen veriler üzerinden yapılmıştır. Buna göre ölçeklerin alt boyutları arasındaki korelasyon katsayılarının r=.32 (p<0,01) ile r=.58 (p<0,01) arasında değiştiği, ölçek toplamları arasında ise orta düzeyde korelasyon olduğu (r=.64, p<0,01) olduğu tespit edilmiştir.

---

Güvenirlik: Madde analizleri sonucunda ölçekte yer alan maddelerin madde-toplam korelasyon değerlerinin r= .48 ile r=.71, madde çıkarıldığında cronbach alfa katsayısılarının ise α=.930 ile α=.934 arasında değişen değerler aldığı tespit edilmiştir. İç tutarlılık katsayılarının ise alt boyutlar için α=0,75 (kişisel mülkiyet suçları) ile α=0,89 (fiziksel mağduriyet) arasında değişen değerler aldığı, toplam iç tutarlılık katsayısının ise α=0,93 olduğu belirlenmiştir.

Araştırmanın test tekrar-test güvenirliğini sınamak amacıyla katılımcılar arasından rastgele örnekleme yöntemiyle belirlenen 45 öğretmene (27 kadın, 18 erkek) 15 günlük zaman aralıklarıyla ÇBÖMÖ uygulanmıştır. Elde edilen puanların ortalamaları arasındaki korelasyon katsayılarının alt boyutlara göre r= .83 (fiziksel mağduriyet) ile r= .98 (siber mağduriyet) arasında değişen değerler aldığı, toplam ölçek puanı ortalamaları arasındaki korelasyon katsayısının ise r=.93(p<0,01) olduğu belirlenmiştir.

İki yarı güvenirlik çalışması için çalışma grubu-2’ye ÇBÖMÖ uygulanmıştır. Elde edilen veriler sonraki aşamada ölçek iki eş yarıya bölünmüş ve her iki yarıdaki maddelerin puan ortalamaları arasındaki ilişki Spermann Brown Korelasyon analizi ile incelenmiştir. Ölçek yarılarından elde edilen puanların ortalamaları arasındaki korelasyon katsayılarının alt boyutlara göre r=0,70 (sözel mağduriyet) ile r=0,89 (fiziksel mağduriyet) arasında değişen değerler aldığı, ölçek yarılarının toplamları arasındaki korelasyon katsayısının ise r=0,83 (p<0,01) olduğu belirlenmiştir.

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr