Küresel Okuryazarlık Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. Araştırmanının başlangıcında araştırmanın amacı ile bir bilginin sorumlu yazara e-posta gönderilmesi yeterlidir.
Ölçek Çeşidi
Geliştirme
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Bulut, B. & Öksüzoğlu, M. K. (2023). Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 710-729. Doi: 10.17679/inuefd.1274203
Bulut, B. & Öksüzoğlu, M. K. (2023). The Development of Global Literacy Scale: A validity and reliability study. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 24(1), 710-729. Doi: 10.17679/inuefd.1274203
Geliştiren/Uyarlayan
Birol BULUT, Muhammed Kürşat ÖKSÜZOĞLU
Yıl
2023
Kaynak Adı
Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Dergi
İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt
24
Sayı
1
Sayfa Aralığı
710-729
Link:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3048375
Dosyalar
Makale
PDF
Ölçek Formu
Word
DOI
DOI: 10.17679/inuefd.1274203
Sorumlu Yazar
Birol BULUT
İletişim
birolbulut1@gmail.com
Ölçülen Özellikler
Küresel Okuryazarlık
Alt Boyutlar
Küresel Farkındalık, Küresel Katılım, Küresel Tutum
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
Küresel Farkındalık (5 Madde):
1. Dünyadaki farklı kültür ve medeniyetler hakkında bilgi edinirim.
2. Eylemlerimin ulusal/uluslararası etkileri olabileceğinin farkındayım.
3. Küresel sağlık sorunları hakkında bilgi sahibiyim (Örn. AIDS, SARS, MERS, Covid-19).
Küresel Tutum (10 Madde):
1. Kültürel farklılıkların zenginlik olduğuna inanırım.
2. Küresel çevre kirliliğinin artmasından endişe duyarım.
3. Her ülkenin sürdürülebilir kalkınma politikalarına sahip olması gerektiğine inanırım.
Küresel Katılım (6 Madde):
1. Küresel sorunların çözümünde aktif rol oynayan sivil toplum kuruluşlarında görev alırım.
2. Diğer insanların küresel sorunlar hakkında farkındalık kazanması için etkinlikler tasarlarım.
3. Çevreyi olumsuz yönde etkileyecek projelere yasal yollarla karşı çıkarım.
Ölçek Türü
Öz Bildirim
Kimlere Uygulanabilir
Öğretmen Adayları
Derecelendirme
5'li Likert (1= Hiç Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum, 3= Kısmen Katılıyorum, 4= Katılıyorum, 5=Tamamen Katılıyorum)
Ölçek Puanlaması
Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.
Ölçek Değerlendirmesi
-
Geçerlik
Araştırma kapsamında öncelikle alanyazın taraması yapılmış ve küresel okuryazarlık ile ilgili 43 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Uzman görüşleri ve pilot uygulama sonucunda 11 madde çıkarılmış, 1 yeni madde eklenmiş ve 4 madde üzerinde düzeltmeler gerçekleştirilerek 33 maddeden oluşan taslak ölçek formu elde edilmiştir. Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nde yer alan maddelerin gerçekleşme düzeyi beşli Likert olarak “Tamamen katılıyorum (5)”, “Katılıyorum (4)”, “Kısmen katılıyorum (3)”, “Katılmıyorum (2)” ve “Hiç katılmıyorum (1)” şeklinde derecelendirilmiştir. Taslak ölçek formu, 5 üniversitenin farklı öğretmenlik programlarında öğrenim gören 528 öğretmen adayına uygulanmış ve elde edilen veriler üzerinden açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın %68.03’ünü açıklayan ve 3 faktörden oluşan 21 maddelik bir ölçme aracı elde edilmiştir. Varyans oranları ne kadar büyükse faktör yapısının da o kadar güçlü olduğu ve sosyal alanlarda bu değerin %40 ile %60 arasında olmasının yeterli olduğu kabul edilmektedir (Karagöz, 2019, s.953). Ölçek geliştirme sürecinde açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin ayrı örneklem ve veri setleri üzerinde yapılması gerektiğinden (Erkuş, 2019), 512 öğretmen adayından oluşan farklı bir örneklem ile doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ortaya çıkan Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin 3 faktörlü yapısı birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi (X 2=485.221, sd=183, X 2 /sd= 2.651, GFI=.92, AGFI=.90, CFI=.97, NFI=.95, RFI=.94, IFI=.97, RMSEA=.057, SRMR=.057) ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analiziyle (X 2=523.382, sd=185, X 2 /sd= 2.829, GFI=.92, AGFI=.89, CFI=.96, NFI=.94, RFI=.94, IFI=.96, RMSEA=.060, SRMR=.088) doğrulanmıştır.
Güvenirlik
Ölçeğin güvenirliğini belirlemek için Cronbach’s alpha iç tutarlılık katsayısı (α) hesaplanmıştır. AFA örneklem grubuna ilişkin Cronbach’s alpha iç tutarlılık katsayıları ölçeğin geneli için .90, Küresel Tutum, Küresel Katılım ve Küresel Farkındalık alt boyutları için sırasıyla .94, .94 ve .77 olarak bulunmuştur. DFA örneklem grubu için ise Cronbach’s alpha güvenirlik katsayısı; ölçeğin tamamı için .91, Küresel Tutum alt boyutu için .95, Küresel Katılım alt boyutu için .93 ve Küresel Farkındalık alt boyutu için .83 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda ölçeğin geneli ve tüm alt boyutlarının yüksek güvenirliğe sahip olduğu söylenebilir. Ayrıca Küresel Okuryazarlık Ölçeği’nin tutarlı sonuçlar verip vermediğini belirlemek amacıyla 101 öğretmen adayından oluşan farklı bir örneklem üzerinde dört hafta arayla iki uygulama gerçekleştirilmiş ve ölçeğin kararlılık düzeyinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak madde analizi kapsamında her bir maddeye yönelik madde-toplam korelasyon katsayıları ile %27 üst ve %27 alt grupların madde ortalama puanları arasındaki fark hesaplanmıştır. AFA örneklemi için madde-toplam korelasyon katsayılarının .435 ile .627; DFA örneklemi için .481 ile .679 arasında değiştiği saptanmıştır. Madde-toplam korelasyonunun “.30” ve üzerinde olması, maddelerin katılımcıları iyi derecede ayırt ettiğini ve ölçeğin iç tutarlığının yüksek olduğunu göstermektedir (Büyüköztürk, 2020). Ayrıca %27’lik alt ve üst gruplar 726 arasındaki farkın AFA örneklemi için 8.65 ile 22.33; DFA örneklemi için 9.48 ile 20.37 arasında değişmesi (t puanları, p<.001), ölçekte yer alan tüm maddelerin ayırt edicilik gücünün yüksek olduğunu göstermektedir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr