Hemşirelerin Etik Sorunlara Yaklaşımlarını Değerlendirme Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının bilimsel araştırmalarda kullanılması için sorumlu yazara araştırmanın amacı ile bilgi notu içeren bir e-posta gönderilerek izin alınması zorunludur.
Ölçek Çeşidi: Geliştirme
Kategori(ler):
60 Sağlık Bilimleri » 640 Hemşirelik » 643 Hemşirelik Esasları
Kaynak Türü: Makale
Kaynak/Referans:
Çalışkan, E., & Duruk, N. (2025). Development and validation of a scale for assessing nurses’ approaches to ethical issues. BMC Nursing, 24(1), 1011. https://doi.org/10.1186/s12912-025-03557-0
Geliştiren/Uyarlayan: Ebru ÇALIŞKAN, Nazike DURUK
Yıl: 2025
Kaynak Adı: Development and Validation of a Scale for Assessing Nurses’ Approaches to Ethical Issues
Dergi: BMC Nursing
Sayfa Aralığı: 1-10
DOI: https://doi.org/10.1186/s12912-025-03557-0
Sorumlu Yazar: Ebru Çalışkan
İletişim: ebrucaliskan1216@gmail.com
Ölçülen Özellikler: Hemşirelikte etik yaklaşımlar
Alt Boyutlar: Çekingen Yaklaşım, Profesyonel Yaklaşım, Tepkisiz Yaklaşım
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 1.Bir hemşirenin hastasına saygısız davrandığını gördüğümde kendisini uyarırım
2. Uyarıldığı halde bir hemşirenin hastasına saygısız davrandığını gördüğümde, bu hususu birim sorumlusuna bildiririm.
3. Hastaya yanlış bir uygulama yapıldığında bildirim prosedürünü başlatırım
4.Bir meslektaşımın hastaya ait ilaçlardan kullandığını fark ettiğimde, bu durumu birim sorumlusuna bildiririm.
5. Hasta isteminde hatalı olduğunu düşündüğüm bir tedavi var ise ilacı uygulamam, durumu hastanın hekimi ile görüşürüm.
Kimlere Uygulanabilir: Hemşire
Derecelendirme: Ölçek beşli Likert tipi bir ölçek olarak tasarlanmış olup, her bir madde birden beşe kadar puanlanmaktadır. Ölçekte yer alan, 11 olumlu ifade (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. maddeler) Kesinlikle Katılmıyorum (1), Katılmıyorum (2), Kararsızm (3), Katılıyorum (4), Kesinlikle Katılıyorum (5); 12 ters kodlanan ifade (12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23. maddeler) Kesinlikle Katılmıyorum (5), Katılmıyorum (4), Kararsızm (3), Katılıyorum (2), Kesinlikle Katılıyorum (1) olacak şekilde puanlanmaktadır.
Ölçek Puanlaması: Hemşirelerin Etik Sorunlara Yaklaşımlarını Değerlendirme Ölçeği (HESYDÖ); 23 madde (11 olumlu, 12 ters kodlanan madde) ve üç alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçekten elde edilebilecek toplam puan, minimum 23, maksimum 115’tir.
Ölçek Değerlendirmesi: Ölçekten elde edilebilecek toplam puan, minimum 23, maksimum 115’tir.Ölçek puan hesaplanmasında, aritmetik ortalama ((Katılımcılardan elde edilen toplam puan)/(Katılımcı sayısı)), hesaplanarak, karşılık gelen puan aralığına göre yorumlanacaktır.
Buna göre ölçek puan aralıkları;
23-53 puan: etik yaklaşım düzeyi düşük,
54-84 puan: etik yaklaşım düzeyi orta,
85-115 puan: etik yaklaşım düzeyi yüksek olarak belirlenmiştir.
Geçerlik: Açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizine (DFA) katılan katılımcıların bireysel özellikleri Tablo 1’de verilmiştir. Araştırma için üç ayrı hastanede çalışan hemşirelerden veriler toplanmıştır. Bu hastanelerden AFA ve DFA analizi için iki ayrı örneklem grubu oluşturulmuştur. İki örneklem grubu değişkenlerinin dağılımında homojenliğe bakılmış, p>0,05 olan parametreler homojen olarak değerlendirilmiştir.
Araştırmada Kaiser Mayer Olkin sonucu 0,883 olarak hesaplanmıştır. Bartlett’s küresellik testi sonucunun anlamlılık düzeyinin 0,05’ten küçük olduğu (p=0,000) görülmüştür (Tablo 2.) Temel bileşenler analizi sonucunda özdeğeri birden yüksek üç faktör olduğu (1,875; 1,475; 1,007) belirlenmiştir. İlk faktör toplam varyansın %22,986’sını; ikinci faktör %17,848’ini; üçüncü faktör %15,901’ini açıklamaktadır. Belirlenen üç faktörün toplam varyans açıklama oranı %56,734’dir.
Açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre faktör yükü 0,40’tan düşük olan 21. madde (0,365), 28. madde (0,347), 29.madde (0,392), 32.madde (0,362), 57.madde (0,385) olmak üzere toplam beş madde ölçekten çıkartılmıştır. “Hemşirelerin Etik Sorunlara Yaklaşımlarını Değerlendirme Ölçeği” 23 soru ve üç boyuttan (faktör 1-profesyonel yaklaşım, faktör 2- çekingen yaklaşım, faktör 3 tepkisiz yaklaşım) oluşmuştur.
Doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre alt boyutların faktör yükleri, faktör 1 (profesyonel yaklaşım) 0,53-0,86; faktör 2 (çekingen yaklaşım) 0,52-0,83; faktör 3 (tepkisiz yaklaşım) 0,54-0,89 arasında değiştiği görülmüştür. Yapılan analiz sonucu Ki-kare serbestlik derecesi (χ2 /df) 3,543, Root Mean Square Eror of Approximation (RMSEA) 0,092, Normed Fit Index (NFI) 0,92, Non-Normed Fit Index (NNFI) 0,93, Standardized Root Mean Square (SRMR) 0,081 olarak bulunmuştur. Uyum indekslerinden Goodness of Fit Index (GFI) değerinin 0,81 olduğu görülmüştür.
Ölçeğin yakınsak ve ayırt edici geçerliliğini değerlendirmek amacıyla yapılan analizlere göre ölçek alt boyutlarında ortalama açıklanan varyans faktör 1 (profesyonel yaklaşım) 0,507; faktör 2 (çekingen yaklaşım) 0,448; faktör 3 (tepkisiz yaklaşım) 0,625 ve bileşik güvenilirliği profesyonel yaklaşım 0,918; çekingen yaklaşım 0,874 ve tepkisiz yaklaşım 0,890 olarak yeterli bulunmuştur.
Güvenirlik: Hemşirelerin etik sorunlara yaklaşımlarını değerlendirme ölçeğinin güvenilirliğini değerlendirmek için iç tutarlılık analizi, madde analizi ve test-tekrar test analizi yapılmıştır.
İç tutarlılık analizi sonrasında ölçek alt boyutları cronbach alfa değerleri (0,822; 0,937;0,885); ölçek toplam cronbach alfa değerinin 0,924 olduğu görülmüştür.
Ölçeğin cronbach alfa güvenilirlik katsayısı α=0,924 olarak bulunmuştur. Madde korelasyon analizi sonucuna göre tüm korelasyon değerlerinin 0,30’dan yüksek olduğu ve tüm maddelerin ölçeğin tamamını temsil ettiği söylenebilir. Maddelerin ölçek alt boyutlarıyla korelasyonuna bakıldığında birinci faktör maddelerinin korelesyon aralığının 0,842- 0,916; ikinci faktörün 0,880- 0,918; üçüncü faktörün 0,905- 0,918 olduğu görülmektedir. Tablo 3 de her bir maddenin ölçekten çıkartılması halinde Cronbach alfa değerinde ölçek güvenilirliğini arttıracak bir etki yaratmadığı görülmüştür. Varyans analizi sonucuna göre, (p=0,000; p0,05) ölçeğin toplanabilirlik özelliğinin olduğu görülmüştür. Hemşirelerin etik sorunlara yaklaşımlarını değerlendirme ölçeği alt-üst grup madde analizi sonucunda ölçekte yer alan maddelerin tamamının (p<0,05) araştırılan konu ile ilgili ayırt edici özelliğe sahip olduğu belirlenmiştir.
Test tekrar test analizinde Pearson korelasyon kat sayısına bakılmış analiz sonucuna göre iki ölçüm arasındaki ölçümün (r=0.842, p<0.001) güvenilir olduğu belirlenmiştir. Ölçekte belirlenen sınıf içi korelasyon katsayısı (ICC) değerleri 1’e yakın bulunmuş olup yüksek olarak nitelendirilmiştir (r=0,907, p<0,01).
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr