Diyabet Öz Yönetim Skalası (DÖYS)
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
Ölçek Çeşidi
Uyarlama
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Eroğlu, N., Sabuncu, N. (2019). Diyabet Öz Yönetim Skalası’nın (DÖYS) Türk toplumuna uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 1(3), 1-6.
Geliştiren/Uyarlayan
Nermin Eroğlu
Yıl
2018
Kaynak Adı
Diyabet Öz Yönetim Skalası’nın (DÖYS) Türk Toplumuna Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Dergi
Hemşirelik Bilimi Dergisi
Cilt
1
Sayı
3
Sayfa Aralığı
1-6
Link:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/638912
Dosyalar
Makale
PDF
Ölçek Formu
Word
DOI
https://dergipark.org.tr/tr/pub/hbd/issue/43003/468294>
Sorumlu Yazar
Nermin Eroğlu
İletişim
nermin.guduloglu@hotmail.com
Ölçülen Özellikler
Öz bakım
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
Bu ölçek Schmitt ve ark. tarafında diyabetli hastaların diyabet öz yönetimlerinin glisemik kontrol ile ilişkisini incelemek amacıyla 2013 yılında geliştirilmiş, 16 maddeden oluşan bireysel değerlendirme ölçeğidir. Katılımcılardan, sorulara son 8 haftalık durumlarını göz önünde bulundurarak cevap vermeleri istenmektedir. 261 diyabetli hasta ile yapılan geçerlilik güvenilirlik çalışmasında cronbach’s alfa değeri 0.84 olarak bulunmuştur. Bizim çalışmamızda da Diyabet Öz Yönetim Skalası (DÖYS) Türk toplumuna uyarlanmak amacıyla çalışıldı ve cronbach’s alfa değeri 0.85 olarak bulundu.
Ölçek 4 alt boyuttan oluşmaktadır.
• Glikoz Yönetimi:1, 4, 6, 10, 12 ( 4. ve 12. maddeler ilaç kullanımı ile ilgilidir, 1.6. ve 10. maddeler kan şekeri izlemi ile ilgilidir)
• Diyet Kontrolü : 2, 5, 9, 13
• Fiziksel Aktivite : 8, 11, 15
• Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı: 3, 7, 14
• 16. madde herhangi bir alt boyuta dahil edilmemiştir.
4’lü likert tipi ölçek ile değerlendirilmiştir.
• 3: Bana çok uyuyur
• 2: Bana önemli ölçüde uyuyor
• 1: Bana biraz uyuyor
• 0: Bana hiç uymuyor
DSMQ Ölçek Skorlaması (16 Madde) DSMQ ölçeği 7’si düz, 9’u ters olmak üzere toplam 16 maddeden oluşmaktadır. Ölçekteki “5, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15 ve 16” numaralı maddelerin puanları ters çevrilerek hesaplanmaktadır.
Tablo 6: DSMQ Ölçeğinin Madde ve Ters Maddelere Karşılık Gelen Puanlamaları
Ham puanlar Ters puanlar
Bana çok uyuyur 3 puan 0 puan
Bana önemli ölçüde uyuyor 2 puan 1 puan
Bana biraz uyuyor 1 puan 2 puan
Bana hiç uymuyor 0 puan 3 puan
Ölçek puanlaması: (Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınan madde toplam puanı)/(Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanı) x 10
Cevaplanmayan sorular için ise toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanından 3 puan çıkartılacaktır. Ölçekte en az 0, en fazla 10 puan alınmaktadır. Bir madde atlandıysa -3 puan olarak değerlendirilir. Alınan Puan 10’a yaklaştıkça diyabet öz yönetimi artmaktadır.
Tablo 7: DSMQ Ölçeği Alt Boyut ve Toplam Maddeleri İle Alınabilecek Maksimum Ve Minimum Puanlarının Dağılımı
Maddeler Min-Maks
Glikoz yönetimi 1, 4, 6, 10, 12 0-10
Diyet kontrolü 2, 5, 9, 13 0-10
Fiziksel aktivite 8, 11, 15 0-10
Sağlık hizmetlerini kullanma 3, 7, 14 0-10
Toplam Skala 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 0-10
Örnek:
• Glikoz yönetimi (5 soru cevaplandıysa)
• 14 (Örnek toplamı)/15 (5 sorunun maksimum toplamı) 10=9.3 puan
• Diyet kontrolü (4 soru cevaplandıysa)
• 8 (Örnek toplamı)/ 12 (4 sorunun maksimum toplamı) 10=6.3 puan
• Fiziksel aktivite (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=5.6 puan
• Sağlık hizmetlerini kullanma (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=10 puan
Toplam ankette 16 soru cevaplandıysa
37 (Örnek toplamı)/ 48 (16 sorunun maksimum toplamı) 10=7.7 puan
2 soru atlandığında
30 (Örnek toplamı)/ 42 (14 sorunun maksimum toplamı) 10=7.1 puan
Kimlere Uygulanabilir
Diyabet Tanısı Konmuş Bireyler
Derecelendirme
4’lü likert tipi ölçek ile değerlendirilmiştir. • 3: Bana çok uyuyur • 2: Bana önemli ölçüde uyuyor • 1: Bana biraz uyuyor • 0: Bana hiç uymuyor
Ölçek Puanlaması
Tablo 6: DSMQ Ölçeğinin Madde ve Ters Maddelere Karşılık Gelen Puanlamaları
Ham puanlar Ters puanlar
Bana çok uyuyur 3 puan 0 puan
Bana önemli ölçüde uyuyor 2 puan 1 puan
Bana biraz uyuyor 1 puan 2 puan
Bana hiç uymuyor 0 puan 3 puan
Ölçek puanlaması: (Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınan madde toplam puanı)/(Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanı) x 10
Cevaplanmayan sorular için ise toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanından 3 puan çıkartılacaktır. Ölçekte en az 0, en fazla 10 puan alınmaktadır. Bir madde atlandıysa -3 puan olarak değerlendirilir. Alınan Puan 10’a yaklaştıkça diyabet öz yönetimi artmaktadır.
Tablo 7: DSMQ Ölçeği Alt Boyut ve Toplam Maddeleri İle Alınabilecek Maksimum Ve Minimum Puanlarının Dağılımı
Maddeler Min-Maks
Glikoz yönetimi 1, 4, 6, 10, 12 0-10
Diyet kontrolü 2, 5, 9, 13 0-10
Fiziksel aktivite 8, 11, 15 0-10
Sağlık hizmetlerini kullanma 3, 7, 14 0-10
Toplam Skala 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 0-10
Örnek:
• Glikoz yönetimi (5 soru cevaplandıysa)
• 14 (Örnek toplamı)/15 (5 sorunun maksimum toplamı) 10=9.3 puan
• Diyet kontrolü (4 soru cevaplandıysa)
• 8 (Örnek toplamı)/ 12 (4 sorunun maksimum toplamı) 10=6.3 puan
• Fiziksel aktivite (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=5.6 puan
• Sağlık hizmetlerini kullanma (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=10 puan
Toplam ankette 16 soru cevaplandıysa
37 (Örnek toplamı)/ 48 (16 sorunun maksimum toplamı) 10=7.7 puan
2 soru atlandığında
30 (Örnek toplamı)/ 42 (14 sorunun maksimum toplamı) 10=7.1 puan
Ölçek Değerlendirmesi
Ölçek puanlaması: (Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınan madde toplam puanı)/(Toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanı) x 10
Cevaplanmayan sorular için ise toplam ölçekten veya alt boyuttan alınabilecek maksimum madde toplam puanından 3 puan çıkartılacaktır. Ölçekte en az 0, en fazla 10 puan alınmaktadır. Bir madde atlandıysa -3 puan olarak değerlendirilir. Alınan Puan 10’a yaklaştıkça diyabet öz yönetimi artmaktadır.
Tablo 7: DSMQ Ölçeği Alt Boyut ve Toplam Maddeleri İle Alınabilecek Maksimum Ve Minimum Puanlarının Dağılımı
Maddeler Min-Maks
Glikoz yönetimi 1, 4, 6, 10, 12 0-10
Diyet kontrolü 2, 5, 9, 13 0-10
Fiziksel aktivite 8, 11, 15 0-10
Sağlık hizmetlerini kullanma 3, 7, 14 0-10
Toplam Skala 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 0-10
Örnek:
• Glikoz yönetimi (5 soru cevaplandıysa)
• 14 (Örnek toplamı)/15 (5 sorunun maksimum toplamı) 10=9.3 puan
• Diyet kontrolü (4 soru cevaplandıysa)
• 8 (Örnek toplamı)/ 12 (4 sorunun maksimum toplamı) 10=6.3 puan
• Fiziksel aktivite (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=5.6 puan
• Sağlık hizmetlerini kullanma (3 soru cevaplandıysa)
• 5 (Örnek toplamı)/ 9 (3 sorunun maksimum toplamı) 10=10 puan
Toplam ankette 16 soru cevaplandıysa
37 (Örnek toplamı)/ 48 (16 sorunun maksimum toplamı) 10=7.7 puan
2 soru atlandığında
30 (Örnek toplamı)/ 42 (14 sorunun maksimum toplamı) 10=7.1 puan
Çeviri Süreci
geri çeviri yöntemi ile
Geçerlik
.
Güvenirlik
.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr
Orijinal Form
Orijinal Ölçek Adı
Diabetes Self-Management Questionnaire (DSMQ)
Orijinal Ölçek Kaynak Türü
Makale
Orijinal Kaynak / Referans
.