Sınıfta Fiziksel Aktivite Sağlamaya Yönelik Öğretmen Etkinliği Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
Ölçek Çeşidi: Uyarlama
Kategori(ler):
30 Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme » 313 Sınıf Yönetimi
40 Sosyal ve Beşeri Bilimler » 420 Spor Bilimleri, Eğlence ve Boş Zaman
Kaynak Türü: Makale
Kaynak/Referans:
Karakaya, M. (2025). Sınıfta Fiziksel Aktivite Sağlamaya Yönelik Öğretmen Etkinliği Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yönetim ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3), 224-236. https://doi.org/10.5281/zenodo.17313808
Geliştiren/Uyarlayan: Mahmut Karakaya
Yıl: 2025
Kaynak Adı: Sınıfta Fiziksel Aktivite Sağlamaya Yönelik Öğretmen Etkinliği Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Dergi: Yönetim ve Eğitim Bilimleri Dergisi (JMEDUSCI)
Cilt: 4
Sayı: 3
Sayfa Aralığı: 224-236
DOI: http://doi.org/10.5281/zenodo.17313808
Sorumlu Yazar: Mahmut Karakaya
İletişim: mahmutkarakaya1974@gmail.com
Ölçülen Özellikler: Eğitsel Engeller, Kurumsal Engeller, Öğrenci Engelleri, Öğretmen Öz-Yeterlik İnancı
Alt Boyutlar: Eğitsel Engeller, Kurumsal Engeller, Öğrenci Engelleri
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: Öğrencilerim fiziksel olarak aktif olmakla ilgilenmediğinde öğrencilerimi fiziksel olarak aktif hale getirebileceğimden eminim.
Öğrencilerim sınavlara hazırlanırken öğrencilerimi fiziksel olarak aktif hale getirebileceğimden eminim.
Öğrencilerim birbirleriyle anlaşmazlık yaşadığında öğrencilerimi fiziksel olarak aktif hale getirebileceğimden eminim.
Öğrencilerimin akademik seviyeleri çok farklı olduğunda öğrencilerimi fiziksel olarak aktif hale getirebileceğimden eminim.
Ölçeğin Boyutları ve Maddeleri: Öğrenci Engelleri: 1–6. Maddeler; Kurumsal Engeller: 7–15. Maddeler ve Eğitsel Engeller: 16–18. Maddelerden oluşmaktadır. Ölçekte ters madde puanlaması yoktur.
NOT: Bu ölçeği kaynak göstererek izin alamadan kullanabilirsiniz.
Ölçek Türü: Öz Bildirim
Kimlere Uygulanabilir: Sınıf Öğretmeni
Ölçek Puanlaması: 5’li Likert tipi
(1 = Kesinlikle Katılmıyorum – 5 = Tamamen katılıyorum)
Açıklama:
Katılımcılar, her bir maddeye ilişkin kendi algılarını 1 ile 5 arasında derecelendirerek belirtmektedir.
1 puan, öğretmenin ilgili davranışı hiç göstermediğini veya o yeterliğe sahip olmadığını,
5 puan ise davranışı yüksek düzeyde gerçekleştirdiğini veya o yeterliğe tamamen sahip olduğunu göstermektedir.
Ölçek Değerlendirmesi: “Sınıfta Fiziksel Aktivite Sağlamaya Yönelik Öğretmen Etkinliği Ölçeği”, öğretmenlerin sınıf ortamında fiziksel aktivite sağlamaya yönelik öz-yeterlik düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçek, 5’li Likert tipi derecelendirme (1 = Hiç katılmıyorum – 5 = Tamamen katılıyorum) esasına göre puanlanmaktadır.
Değerlendirme Şekli:
Ölçekten elde edilen puanlar, öğretmenlerin sınıfta fiziksel aktivite sağlamaya yönelik kendilerini ne düzeyde yeterli gördüklerini yansıtır.
Her bir madde 1 ile 5 arasında puanlanır ve alt boyutlardaki maddeler toplanarak alt boyut puanları; tüm maddelerin toplamı alınarak genel ölçek puanı hesaplanır.
Yüksek puanlar, öğretmenin fiziksel aktivite sağlamada kendine güveninin ve uygulama becerilerinin yüksek olduğunu;
Düşük puanlar ise öz-yeterlik algısının zayıf olduğunu gösterir.
Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.
Yorumlama Ölçeği (örnek puan aralıklarıyla):
1.00 – 2.33: Düşük düzeyde öğretmen etkinliği
2.34 – 3.66: Orta düzeyde öğretmen etkinliği
3.67 – 5.00: Yüksek düzeyde öğretmen etkinliği
Bu değerlendirme sonucunda ölçek, öğretmenlerin sınıf içinde fiziksel aktiviteyi destekleme, planlama, uygulama ve öğrenci katılımını sağlama konularındaki öz-yeterlik düzeylerini belirlemeye olanak tanır.
Çeviri Süreci: Sınıfta Fiziksel Aktivite Sağlamaya Yönelik Öğretmen Etkinliği Ölçeği’nin uyarlama çalışması kapsamında ölçek maddeleri, araştırmacı ile Türkçe ve İngilizceye hâkim iki öğretim üyesi tarafından birbirinden bağımsız olarak Türkçeye çevrilmiştir. Daha sonra araştırmacılar bir araya gelerek yapılan çevirilerin dilsel, anlamsal ve kültürel uygunluğunu tartışmış ve en uygun ifadeler üzerinde uzlaşıya vararak ölçeğin Türkçe formunu oluşturmuşlardır.
Çeviri sürecinin ardından ölçek, İngiliz Dili Eğitimi alanında görev yapan bir öğretim üyesi tarafından tekrar İngilizceye çevrilmiştir. Geri çeviri (back-translation) yöntemiyle elde edilen İngilizce form, orijinal ölçek ile karşılaştırılmış ve sınıf öğretimi alanında uzman bir akademisyen tarafından incelenerek ölçeklerin anlamsal eşdeğerliği teyit edilmiştir (Brislin, 1970).
Türkçe form hazırlandıktan sonra, kapsam geçerliği ve anlaşılırlığının değerlendirilmesi amacıyla beş alan uzmanının görüşüne sunulmuştur. Uzmanlardan gelen öneriler doğrultusunda dil, anlam ve noktalama açısından gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Düzenlenen ölçek formu, araştırma grubuna dâhil edilmeyen 10 sınıf öğretmenine uygulanarak anlaşılabilirlik ve yanıtlanabilirlik açısından test edilmiştir. Öğretmenlerin geribildirimleri doğrultusunda küçük revizyonlar yapılarak ölçek formuna son şekli verilmiştir.
Geçerlik: Ölçeğin üç alt boyutunda elde edilen CR (.83–.88) ve Cronbach Alfa (.77–.90) değerleri güvenilirlik açısından oldukça yüksektir. AVE değerleri .48–.51 arasında olup kabul edilebilir sınırda, MSV değerleri ise .18–.21 arasında bulunmuştur. Her bir faktörün AVE karekökü, korelasyon değerlerinden büyük olduğundan ayrım geçerliği sağlanmıştır. Faktörler arası korelasyonlar orta düzeyde (r = .36–.41) gerçekleşmiştir. Sonuçlar ölçeğin yapı geçerliği ve güvenirliğinin desteklendiğini göstermektedir (Fornell & Larcker, 1981)
Güvenirlik: Ölçeğin üç alt boyutunda elde edilen CR (.83–.88) ve Cronbach Alfa (.77–.90) değerleri güvenilirlik açısından oldukça yüksektir. AVE değerleri .48–.51 arasında olup kabul edilebilir sınırda, MSV değerleri ise .18–.21 arasında bulunmuştur. Her bir faktörün AVE karekökü, korelasyon değerlerinden büyük olduğundan ayrım geçerliği sağlanmıştır. Faktörler arası korelasyonlar orta düzeyde (r = .36–.41) gerçekleşmiştir. Sonuçlar ölçeğin yapı geçerliği ve güvenirliğinin desteklendiğini göstermektedir
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr
Orijinal Form
Orijinal Ölçek Adı: Teacher Efficacy Toward Providing Physical Activity in the Classroom Scale (TETPPACS)
Orijinal Ölçek Kaynak Türü: Makale
Orijinal Kaynak / Referans:
Centeio, Erin E.; Moore, E. Whitney G.; Barcelona, Jeanne; McKown, Hayley B.; Erwin, Heather E.; and Garn, Alex C. (2022) “Development of the Teacher Efficacy Toward Providing Physical Activity in the Classroom Scale,” International Journal of Physical Activity and Health: Vol. 1: Iss. 1, Article 4. pp. 1-19. DOI: https://doi.org/10.18122/ijpah1.1.4.boisestate Available at: https://scholarworks.boisestate.edu/ijpah/vol1/iss1/4
Orijinal Ölçek Yazarlar: Centeio, Erin E.; Moore, E. Whitney G.; Barcelona, Jeanne; McKown, Hayley B.; Erwin, Heather E.; and Garn, Alex C.
Orijinal Ölçek Yıl: 2022
Orijinal Ölçek Link: https://scholarworks.boisestate.edu/ijpah/vol1/iss1/4
Orijinal Ölçek Dergi: International Journal of Physical Activity and Health
Orijinal Ölçek Cilt: 1
Orijinal Ölçek Sayı: 1
Orijinal Ölçek Sayfa Aralığı: 1-19
Orijinal Ölçek Geçerlik: Araştırmada geliştirilen Teacher Efficacy Toward Providing Physical Activity in the Classroom (TETPPAC) ölçeğinin geçerliliği, birden fazla aşamada test edilmiştir:
Content Validity (Kapsam Geçerliği):
Ölçek maddeleri, sınıfta fiziksel aktivite sağlamaya yönelik öğretmen yeterliklerini ölçmek üzere literatür incelemesi ve uzman görüşleri doğrultusunda oluşturulmuştur.
Ölçek geliştirme sürecinde, beden eğitimi, öğretmen eğitimi ve eğitim psikolojisi alanlarında uzman akademisyenlerin görüşleri alınmıştır.
Uzmanlar, maddelerin uygunluğu, açıklığı ve ölçülmek istenen yapıyı temsil edip etmediği konusunda geri bildirim vermiştir.
Geri bildirimler doğrultusunda dilsel ve içeriksel düzeltmeler yapılmıştır.
→ Bu süreç sonucunda ölçeğin kapsam geçerliği sağlanmıştır.
Construct Validity (Yapı Geçerliği):
Ölçeğin yapı geçerliği iki aşamada değerlendirilmiştir:
Exploratory Factor Analysis (EFA): İlk aşamada, ölçeğin faktör yapısını belirlemek üzere Açımlayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda, ölçeğin tek boyutlu bir yapıya sahip olduğu ve maddelerin faktör yüklerinin .60–.85 aralığında olduğu belirlenmiştir.
Confirmatory Factor Analysis (CFA): İkinci aşamada, elde edilen faktör yapısı doğrulayıcı faktör analiziyle test edilmiştir. DFA sonuçları, modelin veriyle iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur.
Uyum indeksleri: χ²/df = 1.95, CFI = 0.94, RMSEA = 0.07, SRMR = 0.05
Bu değerler, modelin kabul edilebilir uyum düzeyinde olduğunu göstermektedir.
Convergent and Discriminant Validity (Yakınsak ve Ayırt Edici Geçerlik):
Ölçeğin alt boyutlarının birbirinden anlamlı düzeyde farklılaştığı, ancak aynı yapıyı temsil ettiği gösterilmiştir. Bu durum, ölçeğin hem yakınsak hem de ayırt edici geçerliğinin desteklendiğini göstermektedir.
Orijinal Ölçek Güvenirlik: Araştırmada geliştirilen TETPPAC (Teacher Efficacy Toward Providing Physical Activity in the Classroom) ölçeğinin güvenirliği, iç tutarlılık katsayısı (Cronbach’s Alpha) ve madde-toplam korelasyonları üzerinden değerlendirilmiştir.
İç Tutarlılık (Internal Consistency):
Ölçeğin genel Cronbach’s Alpha katsayısı .94 olarak hesaplanmıştır.
Bu değer, ölçeğin yüksek düzeyde güvenilir olduğunu göstermektedir.
Ayrıca, ölçek maddelerinin madde-toplam korelasyonları .60 ile .84 arasında değişmiştir; bu da her bir maddenin ölçeğin genel yapısıyla güçlü biçimde ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır.
Test–Tekrar Test Güvenirliği:
Ölçeğin kararlılığını (stability) test etmek amacıyla belirli bir aralıkla yapılan tekrar ölçümlerde korelasyon katsayısı .88 olarak bulunmuştur.
Bu sonuç, ölçeğin zaman içinde tutarlı ölçümler verdiğini göstermektedir.
Sonuçların Yorumu:
Cronbach’s Alpha değerinin .70’in üzerinde olması, ölçeğin güvenilir olduğunu;
.90 ve üzerindeki değerlerin ise yüksek düzeyde iç tutarlılığı temsil ettiğini göstermektedir.
Dolayısıyla TETPPAC ölçeği, öğretmenlerin sınıfta fiziksel aktivite sağlamaya yönelik öz-yeterliklerini ölçmede yüksek güvenirliğe sahip bir araçtır.