Örgütsel Gaslighting Ölçeği

Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.

Makale

İNDİR

Ölçek Formu

İNDİR

Link: https://www.bmij.org/index.php/1/article/view/2505/1914

Ölçek Çeşidi: Geliştirme

Kategori(ler):

10 Psikoloji » 103 Duyusal, Motor ve Algısal Süreçler » 190 Örgütsel/Endüstriyel Psikoloji

40 Sosyal ve Beşeri Bilimler » 430 Yönetim ve Organizasyon

Kaynak Türü: Makale

Kaynak/Referans:

Öztırak, M. (2025). Örgütsel gaslighting: Bir ölçek geliştirme çalışması. Business & Management Studies: An International Journal, 13(1), 282–299. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2505

Geliştiren/Uyarlayan: Mesut Öztırak

Yıl: 2025

Kaynak Adı: Örgütsel gaslighting: Bir ölçek geliştirme çalışması

Dergi: BMIJ

Cilt: 13

Sayı: 1

Sayfa Aralığı: 282-299

DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2505

Sorumlu Yazar: Mesut Öztırak

İletişim: mesutoztirak@gmail.com

Ölçülen Özellikler: Manipülasyon, Örgütsel gaslighting

Alt Boyutlar: Eziyet, Önemsizleştirme

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: Boyutlar Madde No İfadeler

1.Boyut
Önemsizleştirme 1 Örgütteki eleştiriler veya endişeler inkâr edilerek gerçekler çarpıtılır
2 Çalışanların hatırladığı gerçeklerle örgütün hatırladığı gerçekler arasında sürekli bir çelişki hisseder
3 Çalışanlar, kendilerine olan güvenlerini kaybetmiş veya sorgulamaya başlamış gibi hisseder.
4 Çalışanlar, bir kişi veya grup tarafından sürekli olarak yanlış anlaşıldıklarını veya kötü niyetle suçlandıklarını düşünürler
5 Çalışanlar, bir kişi veya grup tarafından sürekli olarak yanıltıldıklarını veya gerçeklerin kendilerinden saklandığını hissederler
2.Boyut
Eziyet 6 Yöneticim konuyu saptırıp suçu bana yükledi
7 Yöneticim bana hayal gördüğümü söyledi
8 Yöneticim daha önce bana verdiği sözü yalanladı

Kimlere Uygulanabilir: 18 yaş üzeri tüm çalışanlar

Derecelendirme: 5’li Likert

Ölçek Puanlaması: Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.

Ölçek Değerlendirmesi: 5’li Likert

Geçerlik: Gaslighting ölçeği geçerlik ve güvenirlik bulguları
Pilot uygulamada ulaşılan 176 katılımcıyla elde edilen verilerin açıklayıcı faktör analizi açısından uygunluğu için incelenen KMO (0,731) değerinin yeterli düzeyde ve Bartlett Küresellik test istatistiğinin (Barlett’s X2=884,592; p<0,05) istatistiksel olarak anlamlı olduğu ve araştırma örnekleminin yeterli olduğu anlaşılmaktadır. İki boyuttan oluşan Gaslighting Ölçeğinin yamaç birikinti grafiği incelendiğinde üçüncü noktadan itibaren eğimin yataya döndüğü, ölçeğin orijinal yapısına uygun olarak iki boyutlu olduğu tespit edilmiştir (Şekil 1). Özdeğerler incelendiğinde 1’in üzerinde 2 boyut olduğu, diğer bir ifadeyle ölçeğin orijinal yapısındaki gibi iki boyutlu olduğu görülmektedir (Tablo 3).
Açıklayıcı faktör analizine göre birinci boyutta açıklanan varyans %35,24; ikinci boyutta %23,91 ve toplam varyans %59,15 olarak tespit edilmiştir. Ölçekte 1 maddenin faktör yükünün 0,40’tan düşük olduğu tespit edildiğinden madde (m7) çıkarılarak ikinci aşamada birinci boyutta açıklanan varyansın %37,37’ye, ikinci boyutta açıklanan varyansın %26,55’e ve toplam varyansın %63,92’ye ulaştığı tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle ölçekten çıkarılan maddenin varyansa katkısı olmadığı gibi çıkarıldığında varyansta artış olduğu görülmektedir. Ölçekteki maddeler arasındaki korelasyonlar incelendiğinde aynı boyuttaki m4-m5 maddeleri arasında yüksek korelasyon olduğu ve m4 maddesinin diğer boyuttaki m10 maddesi ile yüksek korelasyona sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle m4 maddesi çıkarılarak AFA tekrarlanmış ve birinci boyutta varyansın %37,45’e; ikinci boyutta %28,95’e ve toplam varyansın %66,40’a yükseldiği tespit edilmiştir. Tablo 5’te doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen uyum indekslerine yer verilmiştir.

Güvenirlik: Gaslighting ölçeği geçerlik ve güvenirlik bulguları
Pilot uygulamada ulaşılan 176 katılımcıyla elde edilen verilerin açıklayıcı faktör analizi açısından uygunluğu için incelenen KMO (0,731) değerinin yeterli düzeyde ve Bartlett Küresellik test istatistiğinin (Barlett’s X2=884,592; p<0,05) istatistiksel olarak anlamlı olduğu ve araştırma örnekleminin yeterli olduğu anlaşılmaktadır. İki boyuttan oluşan Gaslighting Ölçeğinin yamaç birikinti grafiği incelendiğinde üçüncü noktadan itibaren eğimin yataya döndüğü, ölçeğin orijinal yapısına uygun olarak iki boyutlu olduğu tespit edilmiştir (Şekil 1). Özdeğerler incelendiğinde 1’in üzerinde 2 boyut olduğu, diğer bir ifadeyle ölçeğin orijinal yapısındaki gibi iki boyutlu olduğu görülmektedir (Tablo 3).
Açıklayıcı faktör analizine göre birinci boyutta açıklanan varyans %35,24; ikinci boyutta %23,91 ve toplam varyans %59,15 olarak tespit edilmiştir. Ölçekte 1 maddenin faktör yükünün 0,40’tan düşük olduğu tespit edildiğinden madde (m7) çıkarılarak ikinci aşamada birinci boyutta açıklanan varyansın %37,37’ye, ikinci boyutta açıklanan varyansın %26,55’e ve toplam varyansın %63,92’ye ulaştığı tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle ölçekten çıkarılan maddenin varyansa katkısı olmadığı gibi çıkarıldığında varyansta artış olduğu görülmektedir. Ölçekteki maddeler arasındaki korelasyonlar incelendiğinde aynı boyuttaki m4-m5 maddeleri arasında yüksek korelasyon olduğu ve m4 maddesinin diğer boyuttaki m10 maddesi ile yüksek korelasyona sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle m4 maddesi çıkarılarak AFA tekrarlanmış ve birinci boyutta varyansın %37,45’e; ikinci boyutta %28,95’e ve toplam varyansın %66,40’a yükseldiği tespit edilmiştir. Tablo 5’te doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen uyum indekslerine yer verilmiştir.

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr