İşyerinde Psikolojik Taciz Ölçeği
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
Ölçek Çeşidi
Geliştirme
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Tınaz, P., Gök, S. ve Karatuna, I. (2010). Türkiye’de İşyerinde Psikolojik Taciz Oranının ve Türlerinin Belirlenmesi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması.Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hakemli Dergisi, 9(34), 1-11.
Geliştiren/Uyarlayan
Işıl Karatuna, Pınar Tınaz, Sibel Gök
Yıl
2010
Kaynak Adı
Türkiye’de İşyerinde Psikolojik Taciz Oranının ve Türlerinin Belirlenmesi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması
Dergi
Öneri Dergisi
Cilt
9
Sayı
34
Sayfa Aralığı
1-11
Link:
http://e-dergi.marmara.edu.tr/maruoneri/article/view/1012000224/1012000140
Dosyalar
Makale
PDF
Sorumlu Yazar
Sibel Gök
İletişim
sblgok@yahoo.com
Ölçülen Özellikler
İşyerinde Psikolojik Taciz
Alt Boyutlar
Dışlayan Davranışlar, İşe Yönelik Davranışlar, İtibarı Zedeleyen Davranışlar, Sözlü Yazılı ve Görsel Saldırılar
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
4 Alt boyut ve 28 Madde
İşe Yönelik Davranışlar (11 m): Yaptığım her iş ince ince izleniyor
İtibarı Zedeleyen Davranışlar (5 m): Olumsuz mimik ve bakışlar yöneltiliyor
Dışlayan Davranışlar (6 m): İşyerimde yaşanan her türlü problemin sorumlusu tutuluyorum
Sözlü, Yazılı, Görsel Saldırılar (6 m): Özel yaşamıma ilişkin hakaret boyutuna varan eleştiriler yapılıyor
Kimlere Uygulanabilir
Çalışanlar, Yetişkinler
Derecelendirme
4'lü Likert (1=Hiçbir zaman - 4= Hemen hemen her gün)
Ölçek Puanlaması
-
Ölçek Değerlendirmesi
LIPT ve NAQ ölçeklerine göre, olumsuz davranışlardan en az biri ile haftada bir ve en az altı ay süre ile karşılaşanlar, işyerinde psikolojik taciz mağduru olarak kabul edilmektedir [35,36]. Björkvist ve Österman’ın ölçeğine göre ise, katılımcılar, olumsuz davranışlara maruz kalma sıklığına bağlı olarak puanlandırılmakta ve belirli bir puanın üzerinde puan alanlar, işyerinde psikolojik taciz mağduru sayılmaktadır.
Geçerlik
Soru formunda yer alan maddelerin faktör yük değerlerini ve faktörlerini (boyut) belirlemeye yönelik açıklayıcı faktör analizinde, Temel Bileşenler Yöntemi (Principal Component Method) kullanılmıştır. Analiz sonucunda, KMO katsayısı = 0.950, χ2(378)=10523,337 ve p(sigma) = 0.000 olarak hesaplanmıştır. KMO katsayısının değerine göre, değişkenler arasında oldukça yüksek korelasyon bulunmaktadır. p<0,05 olduğu için Bartlett testinin sonucu istatistiksel olarak anlamlıdır.
Soru formunda yer alan 35 maddeden, faktör yük değerleri 0.45’in altında kalan yedi madde soru formundan çıkarılmış ve analize dahil edilmemiştir. Geriye kalan 28 maddenin faktör yük değerlerinin ise, 0.450 ile 0.666 arasında değiştiği belirlenmiştir. Bu maddelere uygulanan varimax faktör rotasyon analizi sonucunda, varyansa katılma yüzdesi birden büyük olan dört faktör elde edilmiş olup, bu faktörlerin, toplam varyansın %51,317’sini açıkladığı görülmüştür.
İlgili literatürde, varyansa katılma yüzdesi birden büyük olan faktörlerin ortak varyanslarının toplamsal (kümülatif) düzeyinin %66’nın üzerinde olması yönünde görüşler bulunmakla birlikte [44]; bu düzeyin, sosyal alanlarda %40 ile %60 arasında bulunmasının yeterli olarak kabul edilebileceği yönünde görüşler de yer almaktadır [45]. Araştırmamızda, toplamsal varyansın biraz düşük olması nedeniyle, faktör analizi tek faktör üzerinde sınırlandırılarak, her bir faktör için ayrı ayrı uygulanmıştır. Analiz sonucunda, faktöre ilişkin maddelerin, ilgili faktör altında tek bir faktörde toplandıkları görülmüştür. Bu bulgu, ölçeğin araştırılan konuyu karşılama özelliğinin güçlü olduğunu göstermektedir. Analize ilişkin bulgular, Tablo.2’de özetlenmektedir. Faktörlerdeki maddelerin taşıdıkları anlam dikkate alınarak; birinci faktör “işe yönelik davranışlar”, ikinci faktör “itibarı zedeleyen davranışlar”, üçüncü faktör “dışlayan davranışlar” ve dördüncü faktör “sözlü-yazılıgörsel saldırılar” olarak adlandırılmıştır.
Güvenirlik
İşyerinde psikolojik taciz ölçeğinin güvenirlik analizinde Cronbach Alfa güvenirlik yöntemi kullanılmış ve alfa değeri 0.933 olarak saptanmıştır. Bu değer, yeterli bir güvenirlik değeridir. İfadelerin, alfa katsayısına ne derecede ve ne yönde etkide bulunduklarını saptayabilmek amacıyla, “madde silindiğinde ölçeğin alfa katsayısı” (Alpha if Item Deleted) değeri hesaplanmıştır. Araştırmamızın soru formunda yer alan ifadelerin (maddelerin) Cronbach Alfa değerleri incelendiğinde herhangi bir maddenin anketten çıkarılmasının güvenilirliği artırmayacağı görülmüştür (bkz. Tablo.3). Ayrıca, faktör analizi sonucunda elde edilen her bir boyut (faktör) için ayrı ayrı güvenirlik analizi yapılmıştır. Analizin sonucunda Cronbach Alpha değerleri; birinci boyut için 0.865, ikinci boyut için 0.825, üçüncü boyut için 0.802 ve dördüncü boyut için 0.792 olarak saptanmıştır.
Faktör ve güvenirlik analizlerinin yanı sıra, işyerinde psikolojik taciz davranışlarından en sık karşılaşılanların belirlenmesi amacıyla betimsel istatistiklerden ortalama analizine başvurulmuştur. Elde edilen verilerin, her bir davranış biçimi (madde) için ortalaması hesaplanmıştır.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr