Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.

---

---

Link: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423877289.pdf

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

30 Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme » 350 Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

İlhan, M. ve Çetin, B. (2013). Çevrimiçi Öğrenmeye Yönelik Hazır Bulunuşluk Ölçeği'nin (ÇÖHBÖ) Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 72-101.

---

Geliştiren/Uyarlayan: Bayram Çetin, Mustafa İlhan

---

Yıl: 2013

---

Kaynak Adı: Öğrenmeye Yönelik Hazır Bulunuşluk Ölçeği'nin (ÇÖHBÖ) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması

---

Dergi: Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama

---

Cilt: 3

---

Sayı: 2

---

Sayfa Aralığı: 72-101

---

Sorumlu Yazar: Mustafa İlhan

---

İletişim: mustafailhan21@gmail.com

---

Ölçülen Özellikler: Çevrimiçi Öğrenme, Çevrimiçi Öğrenmeye Yönelik Hazır Bulunuşluk

---

Alt Boyutlar: Bilgisayar ve İnternet Kullanımı Öz Yeterliği, Çevrimiçi İletişim Öz Yeterliliği, Kendi Kendine Öğrenme, Öğrenen Kontrolü, Öğrenme Motivasyonu

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları:

5 Alt Boyut ve 18 Madde
Bilgisayar ve İnternet Kullanımı Öz Yeterliği (3 m): Çevrimiçi öğrenme yazılımlarının nasıl yönetileceği konusundaki bilgime ve becerime güvenirim.
Kendi Kendine Öğrenme (5 m):Kendi çalışma planımı uygularım.
Öğrenen Kontrolü (3 m):Kendi öğrenme sürecime yön verebilirim
Öğrenme Motivasyonu (4 m):Hatalarımdan ders alırım.
Çevrimiçi İletişim Öz Yeterliliği (3 m):Çevrimiçi tartışmalarda soru yöneltebilme konusunda kendime güvenirim.

---

Kimlere Uygulanabilir: Üniversite Öğrencileri, Yetişkinler

---

Derecelendirme: 5'li likert (1=Kesinlikle katılmıyorum-5=Kesinlikle katılıyorum)

---

Çeviri Süreci:

ÇÖHBÖ’nün Türkçeye uyarlanması sürecinde, 17 Ağustos 2012 tarihinde Min-Ling Hung ile elektronik posta yoluyla iletişime geçilmiş ve ölçeğin uyarlanabileceğine ilişkin gerekli izin alınmıştır. Gerekli izin alındıktan sonra ölçeğin kaynak dil olan İngilizceden hedef dil olan Türkçeye çeviri sürecine geçilmiştir. Ölçeğin kaynak dilden hedef dile çeviri sürecinde yargılayıcı tek çeviri yöntemi ya da yargılayıcı geri çeviri yöntemi kullanılabilir. Yargılayıcı tek
çeviri yönteminde, ölçek bir ya da birkaç çevirmen tarafından kaynak dilden hedef dile çevrilir. Daha sonra başka bir grup orijinal form ile çeviri formu karşılaştırarak iki formun
dilsel açıdan birbirine denk olmadığı konusunda karar vermektedir (Hambleton & Kanjee,
1993). Yargılayıcı geri çeviri yönteminde ise, ilk olarak ölçek bir çevirmen grubu tarafından
kaynak dilden hedef dile çevrilir. İkinci aşamada, farklı çevirmenlerden oluşan ikinci bir çeviri grubu yapılan çeviriyi tekrar kaynak dile çevirir. Son aşamada ise ölçeğin orijinal formu ile geri çeviri yöntemi ile elde edilen form karşılaştırılarak iki formun dilsel açıdan eş değer olup olmadığı konusunda karar verilmektedir (Maneesriwongul & Dixon, 2004). Bu çalışmada, ölçeğin kaynak dilden hedef dile çevri süreci yargılayıcı tek çeviri yöntemine göre yürütülmüştür. Ölçek 2 İngiliz dil bilimci, iyi düzeyde İngilizce bilen 5 eğitim bilimi uzmanı ve bilgisayar ve öğretim teknolojileri alanından 1 öğretim üyesi olmak üzere toplam 8 kişi tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Bu çeviriler karşılaştırılarak her bir madde için, o maddeyi en iyi temsil ettiği düşünülen Türkçe ifadeler belirlenmiştir. Ardından Türkçe ve İngilizce formlar karşılaştırılmış ve eğitim bilimleri alanından iki öğretim üyesi tarafından tekrar incelenerek yapılan çevirilerdeki tartışmalı maddeler ele alınmıştır. Elde edilen Türkçe form ile İngilizce form arasındaki tutarlığı belirlemek için dilsel eşdeğerlik çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalar dilsel eşdeğerlik için yeterli kabul edilmiştir. ÇÖHBÖ’nün geçerlik çalışması kapsamında yapı ve uyum geçerlikleri incelenmiştir. Yapı geçerliği için DFA, yakınsak ve ıraksak geçerlik çalışmalarına yer verilmiştir. Uyum geçerliği kapsamında ise, ÇÖHBÖ’nün EİKÖİÖ ile arasındaki korelasyon hesaplanmıştır. ÇÖHBÖ’nün güvenirliği iç tutarlılık, test yarılama, test tekrar test ve bileşik güvenirlik yöntemleriyle, madde ayırt ediciliği ise düzeltilmiş madde toplam korelasyonu ve %27’lik alt-üst grup karşılaştırmaları ile hesaplanmıştır. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri SPSS 20.0 ve LISREL 8.54 programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

---

Geçerlik:

Yakınsak ve Iraksak Geçerlik
Araştırmada ÇÖHBÖ’nün yapı geçerliğini incelemek için DFA’ya ek olarak, yakınsak ve
ıraksak geçerlik çalışmalarına da yer verilmiştir. DFA’dan elde edilen faktör yüklerinin
yeterince yüksek olması, ölçeğin yakınsak geçerliğinin sağlandığına işaret etmektedir. Faktör yüklerinin yanı sıra, Açıklanan Ortalama Varyans (AOV) değerleri incelenerek yakınsak geçerliğin sağlanıp sağlanmadığı belirlenebilir. AOV’un .50’nin üzerinde olması yakınsak geçerliğin sağlandığına yönelik bir kanıt olarak görülmektedir (Fornell & Larcker, 1981). AOV, birinci ya da ikinci düzey DFA’dan elde edilen modelde, her bir boyut için o boyutta yer alan maddelere ait faktör yüklerinin karesi alınıp elde edilen değerlerin aritmetik ortalaması hesaplanarak bulunmaktadır. Tablo 5’de hem birinci düzey hem de ikinci düzey DFA’dan elde edilen faktör yükleri için AOV değerleri görülmektedir. Tablo 5’deki bulgular incelendiğinde, gerek birinci düzey gerekse de ikinci düzey DFA’dan elde edilen faktör yükleri için hesaplanan AOV değerlerinin .50 ölçütünün (Peterson, 2000) üzerinde olduğu görülmektedir. Buna göre, ÇÖHBÖ’nün yakınsak geçerliğinin sağlandığı söylenebilir. Iraksak geçerlik incelenirken, her boyut için AOV’un karekökünün alınmasıyla elde edilen değerin, söz konusu boyutun diğer boyutları ile arasındaki korelasyondan yüksek ve .50 ölçütünün üzerinde olması şartı aranmaktadır (Fornel & Larcker, 1981). Tablo 6’daÇÖHBÖ’de yer alan boyutlar arasındaki korelasyon ve her bir boyuta ait AOV için elde edilen karekök değerleri sunulmuştur. Tablo 5’deki bulgular incelendiğinde, her boyut için hesaplanan karekök AOV değerinin, söz konusu boyutun diğer boyutlar ile arasındaki korelasyondan yüksek ve .50 ölçütünün üzerinde olduğu görülmektedir. Yalnızca ÖK alt boyutu için hesaplanan karekök AOV değeri bu alt boyutun ÖM alt ölçeği ile arasındaki korelasyondan az bir miktarda düşüktür. Bu bulgulara göre, ÇÖHBÖ’nün ıraksak geçerliğinin sağlandığı söylenebilir.
Uyum Geçerliği
Uyum geçerliği kapsamında, ÇÖHBÖ’nün EİKÖİÖ ile arasındaki korelasyon hesaplanmıştır. Elde edilen bulgular, ÇÖHBÖ ile EİKÖİÖ arasındaki korelasyonun .63 olduğunu göstermiştir [n=56, r=.63, p<.001]. Buna göre, ÇÖHBÖ ile EİKÖİÖ arasında pozitif yönde, orta düzeyde, anlamlı bir ilişkinin bulunduğu ve ÇÖHBÖ’nün uyum geçerliğinin sağlandığı söylenebilir.

---

Güvenirlik:

ÖHBÖ’nün güvenirliği iç tutarlılık (Cronbach Alpha), test yarılama, test tekrar test ve bileşik (composite) güvenirlik yöntemleriyle hesaplanmıştır. Bileşik güvenirlik, DFA’dan elde edilen faktör yükleri ve standart hata değerlerine dayalı olarak elde edilen bir iç tutarlık katsayısı olarak ifade edilmektedir. Buna göre, bileşik güvenirlik hesaplanırken iki adım izlenmektedir. İlk adımda, DFA’da hangi modelin veriler ile daha iyi uyum gösterdiği tespit
edilmektedir. İkinci adımda ise, birinci adımda en iyi uyumu verdiği tespit edilen modeldeki
faktör yükleri ile standart hata değerleri kullanılarak güvenirlik katsayısı hesaplanmaktadır (Yang & Green, 2011). Araştırmada 215 öğrenciden elde edilen iç tutarlılık güvenirlik katsayısı ölçeğin tümü için .95 olarak hesaplanmıştır. Alt ölçeklere ilişkin iç tutarlılık katsayıları ise; BİÖ alt ölçeği için .87, KKÖ alt ölçeği için .89, ÖK alt ölçeği için .76, ÖM alt ölçeği için .89 ve ÇİÖ alt ölçeği için .84 olarak bulunmuştur. Test yarılama yöntemiyle elde edilen güvenirlik katsayıları, ölçeğin tümü için .91, BİÖ alt ölçeği için .85, KKÖ alt ölçeği için .91, ÖK alt ölçeği için .82, ÖM alt ölçeği için .87 ve ÇİÖ alt ölçeği için .82 şeklindedir. ÇÖHBÖ’nün test tekrar test güvenirliğini saptamak için ölçek 65 öğrenciye dört hafta ara ile iki kez uygulanmış ve iki uygulama arasındaki korelasyonlar hesaplanmıştır. Test tekrar test yöntemi ile hesaplanan güvenirlik katsayısı ölçeğin tümü için .95, BİÖ alt ölçeği için .93, KKÖ alt ölçeği için .90, ÖK alt ölçeği için .80, ÖM alt ölçeği için .93 ve ÇİÖ alt ölçeği için .89 olarak elde edilmiştir. ÇÖHBÖ için birinci ve ikinci düzey DFA’dan elde edilen uyum indeksleri yaklaşık aynı olmakla birlikte, birinci düzey DFA’dan elde edilen model nispeten daha iyi uyum indekslerine sahiptir. Bu nedenle, bileşik güvenirlik katsayıları, birinci düzey DFA’dan elde edilen faktör yükleri ve standart hata değerlerinden yola çıkılarak hesaplanmıştır. Elde edilen bileşik güvenirlik katsayıları; BİÖ alt ölçeği için .81, KKÖ alt ölçeği için .85, ÖK alt ölçeği için .65, ÖM alt ölçeği için .84 ve ÇİÖ alt ölçeği için .75 şeklindedir. Güvenirlik katsayısı .70 ve üzerinde olan ölçeklerin güvenilir olduğu kabul edilmektedir (Büyüköztürk, 2010; Urbina, 2004). ÖK alt ölçeği için bileşik güvenirlik yöntemiyle hesaplanan güvenirlik katsayısı hariç diğer tüm güvenirlik katsayıları bu ölçütü karşılar niteliktedir. Madde sayısı az olan ölçekler için .60 ve üzerindeki güvenirlik katsayılarının yeterli kabul edildiği (Sipahi, Yurtkoru & Çinko, 2010) dikkate alındığında, ÖK
alt ölçeği için bileşik güvenirlik yöntemiyle hesaplanan güvenirlik katsayısının da kabul edilebilir sınırlar içersinde yer aldığı görülmektedir. Buna göre, gerek ÇÖHBÖ’nün tümüne
gerekse de BİÖ, KKÖ, ÖK, ÖM ve ÇİÖ alt ölçeklerine ait güvenirlik katsayılarının yeterli
düzeyde olduğu söylenebilir. Güvenirlik çalışmalarına yönelik sonuçlar Tablo 7’de verilmiştir.

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr