Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeği
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
Link: https://www.researchgate.net/publication/359301292_686160
Ölçek Çeşidi: Geliştirme
Kategori(ler):
Kaynak Türü: Tez
Kaynak/Referans:
Uslu, B. (2021). Aktarılan psikolojik travmaya dair ölçek geliştirme çalışması. [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Geliştiren/Uyarlayan: Beyza Uslu
Yıl: 2021
Kaynak Adı: Aktarılan Psikolojik Travmaya Dair Ölçek Geliştirme Çalışması
Tez Türü: Yüksek Lisans
Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Şehir: İstanbul
Ülke: Türkiye
Sorumlu Yazar: Beyza Uslu
İletişim: bbeyzauslu@gmail.com
Ölçülen Özellikler: Aktarılan Psikolojik Travma
Alt Boyutlar: Aile İşlevselliği, Duygu ve Davranış Düzenleme, Geçmiş Aile Travmaları
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları:
1. Aile büyüklerimiz istemediği halde yaşadıkları bölgeden ayrılmak zorunda kalmıştır.
2. Ailem geçmişimizden bahsederken hep hüzünlenir.
3. Ailemle birlikte herhangi bir problemle karşılaştığımızda kolaylıkla duruma uyum
sağlayıp, onu çözmeye çalışırız.
4. Ailemden savaş hikâyesi dinleyerek büyüdüm.
5. Zor bir durum yaşadığımızda akraba ve yakın dostlarımız hemen yardımcı olurlar.
6. Aile içerisinde gizli bir anlaşma yapmış gibi bazı konular kesinlikle konuşulmaz.
7. Ailemde anlam veremediğim bir şekilde korku, öfke, çaresizlik gibi duygular yaşanır.
8. Herhangi bir neden olmaksızın zaman zaman kendimi suçlu hissederim.
9. Bazen hayatta olduğum halde yaşıyor gibi hissetmem.
10. Bazen neyden kaynaklandığını bilmediğim halde korkar veya kaygılanırım.
11. Hayatımda her şey yolundayken bir türlü mutlu olamıyorum.
12. Bazen hüzünlenirim fakat nedenini bilmediğim anlar yaşarım.
13. Sevdiğim birine kötü bir şey olma ihtimali beni endişelendirir, korkutur.
14. Duygularımı kontrol etmekte güçlük çekerim.
15. Yaşanılan olaylara karşı gereğinden çok daha fazla tepki veririm.
16. Evde yeterli yiyecek olmadığında kaygılanırım.
17. Gereğinden fazla alışveriş yaptığım anlar olur.
18. Dünyanın güvenilir bir yer olduğunu düşünmem.
19. Sebebi bulunamayan ve zaman zaman tekrarlayan baş, boyun, sırt ağrıları
yaşarım.
Kimlere Uygulanabilir: 18 yaş üstü ve yetişkinler
Derecelendirme: Kesinlikle Katılmıyorum (1), Katılmıyorum (2), Kısmen Katılıyorum (3), Katılıyorum (4), Tamamen Katılıyorum (5)
Ölçek Puanlaması:
Ölçek, duygu ve davranış düzenleme (8,10, 11, 12, 13,
14, 15, 16, 18, 19, 20), aile işlevselliği (3, 5, 7) ve geçmiş aile travmaları (1, 2, 4, 6,
17) olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçek puanlaması her bir madde için 5
puan değeri olarak belirlenmiş, 3 ve 5 numaralı maddeler ters madde olarak kabul
edilmiştir.
Ölçek Değerlendirmesi:
Kişi ölçek sonucunda ne kadar yüksek puan alırsa aktarılan psikolojik
travma olasılığı da o kadar yüksek olduğu yönündedir.
Geçerlik:
1. Yorumsal Geçerlik; kapsamında yer alan yüzeysel (görünüş) ve içerik (kapsam) geçerliliği, uzman görüşleriyle birlikte sağlanmıştır. Bu kapsamda çalışma içerisinde 6 uzman seçilmiştir. Uzman görüşlerinin sayısı arttıkça
değerlendirme puanlarının da artması sonucunda bu çalışma için Lawshe’nin kapsam geçerlilik değerlendirmesine göre her bir maddenin minimum değeri 0.99 olması beklenirken (Veneziano L., Hooper J., 1997), Dawis tekniği içinse
0.80 değeri kabul görülmektedir (Taşkın ve Akat, 2010). Her iki teknik sonucunda da 20 maddenin de kapsam geçerlilik değerlerini karşıladığı tespit edilmiş, herhangi bir çıkarma işleminde bulunulmamıştır.
2. Ölçüte Dayalı Geçerlilik; Bu çalışma kapsamında Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeğiyle birlikte, konuyla ilişkili olduğu
düşünülen Çocukluk Çağı Travma Ölçeği, Travma Sonrası Stres Belirleme Ölçeği ve Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği eş zamanlı olarak uygulanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeğiyle Çocukluk Çağı Travma Ölçeği arasında %48, Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeğiyle %72, Travma Sonrası Stres Belirleme Ölçeğiyle %75 olmak üzere pozitif korelasyon değerlerinin görüldüğü tespit edilmiştir.
3. Yapı Geçerliliği; Bu çalışma kapsamında yapı geçerliliğinin sağlanması için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yöntemleri kullanılmıştır. Faktör analiz uygunluğunun ölçülmesinden sonra açımlayıcı faktör analizi (AFA) veri setine uygulanmıştır. Bu uygulamanın sonuçlarına göre Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeğinin (APTÖ) toplam varyansın %44.537’sini açıkladığı ve ‘’duygu & davranış düzenleme, aile işlevselliği, geçmiş aile travması ‘’ olmak üzere 3 boyutlu bir
yapı gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca çocukluk çağı travmaları, travma sonrası stres belirtileri ve duygu düzenleme güçlüğü gibi değişkenler ile de yüksek oranda ilişkili olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda maddelerin faktör yük değerleri 0.4 üzerinde olduğu tespit edilmiş, 0.439 ile 0.706 arasında değişkenlik gösterdiği saptanmıştır. Dokuz numaraları maddenin faktör yük değeri düşüklük gösterdiğinden ölçekten çıkarılmış ve ölçek 19 madde olarak son halini almıştır. Yapı geçerliliğinin sağlanması için uygulanan bir diğer teknik doğrulayıcı faktör analizidir. DFA, ölçme modellerinin geliştirilmesinde önemli kolaylıklar sağlayan ve sık sık kullanılan bir analiz yöntemidir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda verilerin uyum iyiliği kriterlerinin; x2/sd =2.128, CFI =0.92, RMSEA= 0.06, GFI=0.93, RMR=0.08, AGFI= 0.91 olarak tespit edilmiş ve kabul edilebilir düzeyde uyumluluğu saptanmıştır.
Güvenirlik:
Aktarılan Psikolojik Travma Ölçeğine dair güvenirliğin sağlanabilmesi için iki temel yöntem olan test-tekrar test ve iç tutarlılık sonuçları değerlendirilmiştir. Test-tekrar test yöntemi, farklı zamanlarda aynı kişilerin vermiş oldukları cevaplar
doğrultusunda tutarlılığın test edilmesi şeklinde tanımlanabilmektedir. Bu çalışma kapsamında test-tekrar test uygulayabilmek için ilk olarak 47 katılımcıya APTÖ uygulanmış ve yaklaşık 5 hafta sonra aynı kişilere yeniden uygulama yapılmıştır. Bu uygulama sonucunda elde edilen korelasyon katsayıları 0,694 ile 0,987 arasında değişkenlik göstermektedir. Korelasyon katsayıları ise iki değişken arasındaki ilişkinin yönü ve derecesi hakkında bilgi verdiği gibi +1 ila -1 arasında değer almaktadır. Bu değerlerin +1 olması mükemmel ve pozitif ilişki varlığını göstermektedir (Tavşancıl,
2002). Bu kapsamda değerlendirildiğinde ölçek için beklenen değerlerin karşılandığı gözlemlenmiş, yapılan korelasyon analiz sonuçlarının yüksek ve yeterli olduğu tespit edilmiştir. Ölçek güvenirliliğinin sağlanması adına bir diğer kullanılan yöntem olan iç tutarlılığın test edilmesi, bir araya getirilen ifadelerin kendi içerisinde tutarlılık gösterip göstermediğine bakılmaktadır. Bu doğrultuda elde edilen bulgular neticesinde APTÖ çalışmasının Alpha katsayı değeri 0,849 olarak bulunmuş ve yeterli tutarlılığı sağlayarak yüksek derecede güvenilir olduğu tespit edilmiştir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr