Tevekkül Yönelimi Ölçeği
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
Ölçek Çeşidi
Geliştirme
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Şahin, M . (2020). Tevekkül Yönelimi Ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 345-369. https://doi.org/10.34234/ded.768176
Geliştiren/Uyarlayan
Meryem Şahin
Yıl
2020
Kaynak Adı
Tevekkül Yönelimi Ölçeği Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Cilt
18
Sayı
40
Sayfa Aralığı
345-369
Link:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/57967/768176
Dosyalar
Makale
PDF
DOI
https://doi.org/10.34234/ded.768176
Sorumlu Yazar
Meryem ŞAHİN
İletişim
meryemsahin@aku.edu.tr
Ölçülen Özellikler
Tevekkül yönelimi
Alt Boyutlar
Davranışa Karşı Olum, Davranışa Karşı Olumlu, Davranışa Karşı Olumlu Tutum, Davranışa Karşı Olumsuz Tutum, Duygu ve Düşünce
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
6. Bir konu ile ilgili elimden geleni yaparken aynı zamanda Allah’ın iradesini de hesaba katarım
7. Daha çok tembel kimseler tevekkül eder
9. Herhangi bir işe girişince üzerime düşeni en iyi şekilde yaparım
14. Yaşadığım olaylarda “vardır bir hayır” diye düşünürüm
Kimlere Uygulanabilir
18 yaş üstü ve yetişkinler, 18 yaş ve üzeri yetişkinler
Derecelendirme
5’li Likert (1=Hiç Katılmıyorum, 2=Katılmıyorum, 3=Kararsızım, 4=Katılıyorum, 5=Tamamen Katılıyorum)
Ölçek Puanlaması
Araştırmanın psikometrik analizleri sonucunda elde edilen ölçek 23 madde ve 3 boyuttan oluşmaktadır. İlk boyut “Duygu ve Düşünce” boyutu olup 16 maddedir. İkinci boyut “Davranışa Karşı Olumsuz Tutum” boyutu olup 4 maddeden oluşmakta olup, bu boyuttaki maddelerin tamamı ters kodlanmaktadır. Üçüncü boyut “Davranışa Karşı Olumlu Tutum” boyutu olup 3 maddeden oluşmaktadır. Ölçek tevekkül yönelimine dair toplam puan da vermektedir.
Ölçek Değerlendirmesi
“Duygu ve Düşünce” boyutu tevekkül yönelimine ilişkin sabırlı, sakin, güçlü, daha az kaygılı, ümitvar hissetme gibi duyguları; kabullenme; oluş sürecinde Allah’ın iradesini/müdahalesini de hesaba katma gibi düşünceleri kapsamaktadır. Bu boyuttan yüksek puan alınması tevekkül etme sürecinde deneyimlenen olumlu duyguların ve kavram içeriği ile ilgili bilgi ve düşüncelerin kişide etkin olduğunu göstermektedir. “Davranışa Karşı Olumsuz Tutum” boyutu tedbir almanın, çabalamanın olumsuzlanmasını içermekte ve bu boyuttaki maddelerin tamamı ters kodlanmaktadır. Ters maddeler dönüştürüldükten sonra bu boyuttan alınan düşük puanlar tevekkül etme sürecinde çaba gösterilmesine ilişkin olumsuz tutumları, tedbire önem vermemeyi yansıtmaktadır. “Davranışa Karşı Olumlu Tutum” boyutu bir iş için tedbir almanın, çabalamanın, sebeplere başvurmanın olumlanmasını içermektedir. Bu boyuttan yüksek puan alınması tevekkül etme sürecinde çabaya yüksek önem verilmesini göstermektedir.
Ölçek uygulama sürecinde “Tevekkül, bir iş için gerekli çabayı göstererek tüm tedbirleri aldıktan sonra, işini tam olarak inanarak Allah’a havale etme olarak tanımlanmaktadır. Maddelerde tevekkül kavramının geçtiği ifadeleri bu bilgiyi göz önünde bulundurarak cevaplayınız” şeklinde yönerge verilmesi önerilmektedir
Geçerlik
Lawshe tekniğine göre kapsam geçerlik indeksi 1’dir.
Açımlayıcı faktör analizi sonucunda 23 maddelik ölçeğin 3 faktörde toplandığı ve faktörlerin toplam varyansın %59,314’ünü açıkladığı görülmüştür. AFA analizlerine göre Duygu ve Düşünce Boyutu %39,001 oranında, Davranışa Karşı Olumsuz Tutum boyutu %11,329 oranında, Davranışa Karşı Olumlu Tutum boyutu %8,985 oranında varyans açıklamaktadır. Maddelerin faktör yüklerinin 0,56 ile 0,84 arasında sıralandığı görülmektedir.
Ölçeğin 3 boyutlu yapısını test etmek için uygulanan doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre model iyi uyum vermiştir. (CMIN=688,338; DF=227; x²/sd=3,032; p<0,001; CFI=0,914; IFI=0,915; GFI=0,858; RMR=0,03; SRMR=0,047; RMSEA=0,074). DFA’ya göre maddelerin faktör yükleri 0,54 ile 0,87 arasında değişmektedir.
Güvenirlik
23 maddelik ölçeğin güvenirlik katsayısı ,928'tir. Alt boyutlar açısından değerlendirildiğinde güvenirlik katsayıları sırasıyla 0,949; 0,757 ve 0,682 bulunmuştur.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr