Portre Değerler Anketi
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
Ölçek Çeşidi
Uyarlama
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Demirutku, K. ve Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketi’nin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
Geliştiren/Uyarlayan
Nebi Sümer, Kürşad Demirutku
Yıl
2010
Kaynak Adı
Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması
Cilt
13
Sayı
25
Sayfa Aralığı
17-25
Dosyalar
Makale
PDF
Sorumlu Yazar
Kürşad Demirutku
İletişim
kursad.demirutku@tedu.edu.tr
Ölçülen Özellikler
Değerler
Kimlere Uygulanabilir
Üniversite Öğrencileri, Yetişkinler
Derecelendirme
-
Ölçek Puanlaması
-
Ölçek Değerlendirmesi
-
Çeviri Süreci
Öncelikle PDA’nın İngilizce sürümü, yazarlar ve üçüncü bir sosyal psikolog tarafından ayrı ayrı Türkçe’ye çevrilmiştir. Üç Türkçe çeviri karşılaştırılarak değerlendirilmiş ve tek bir çeviri taslağı oluşturulmuştur. Bu taslak, üniversitede çeviri dersleri veren mütercim tercümanlık mezunu iki okutman ve bir klinik psikolog tarafından İngilizce’ye geri çevrilmiştir. Üç geri çeviri üzerinde çalışılarak ve Schwartz’ın (kişisel iletişim, 11 Aralık 2003) da geribildirimleri ile PDA’nın Türkçe sürümü sonlandırılmıştır.2
Geçerlik
Bu çalışmada Schwartz ve arkadaşlarının (2001) geliştirdiği Portre Değerler Anketi bir üniversite örnekleminde uygulanarak yapı geçerliği ile iç tutarlılık ve test-tekrar test güvenirlikleri incelenmiştir. Ayrıca kadın ve erkek katılımcıların değer tipleri ve değer hiyerarşileri de karşılaştırılmıştır. Çalışmanın bulguları PDA’nın yapı geçerliğini genel olarak teyit eder niteliktedir. Kuramsal yapıdan bazı sapmalar da gözlenmiştir. Türk örnekleminde Uyma ve Geleneksellik değer tipi alanları birleşmiş, Güç ve Başarı değer tipi alanları birbirlerinden ayrışmış ve Güç değerleri Hazcılık değerlerine yaklaşmıştır. Güdüsel altyapısı benzer olan ve dolayısıyla birbirine yakın değer tipi alanların birleştiği ve bazı değer tipi alanlarının komşu alanlara yaklaşmak suretiyle kuramsal konumundan saptığı önceki çalışmalarda da gözlenmesi olası bir durum olarak tespit edilmiştir (örn., Kuşdil ve Kağıtçıbaşı, 2000; Schwartz, 1992, Schwartz ve ark., 2001). Arkadaşlara bağlılığın önemini ölçen Madde 18, İyilikseverlik yerine Güvenlik değer tipi alanına kaymıştır. Bu durum, iç grubun esenliğini gözetme yönelimi olarak tanımlanabilecek İyilikseverlik değerlerinden arkadaşlara bağlılığa verilen görece önemin Güvenlik yönelimini desteklediği veya kişisel ve/veya toplumsal güvenliğe önem verenlerin arkadaşlıkları güven sağlayan bir araç gibi değerlendirdikleri şeklinde yorumlanabilir. Türk örneklemlerinde SDA kullanılarak yapılan çalışmalarla kıyaslandığında, bu çalışmadaki görgül yapının kuramsal yapı ile daha tutarlı gözlendiği söylenebilir. Ayrıca, bu çalışmada 40 madde içinde sadece bir maddenin (% 2.5) kuramsal olarak beklenen değer tipi alanı dışına çıkması ve bu oranın Türk örneklemlerinde PDA kullanılarak yapılan çalışmalardan daha düşük olması (Kozan ve Ergin, 1999; Kuşdil ve Kağıtçıbaşı, 2000), değer tiplerini ayrıştırmada PDA’nın SDA’dan daha hassas olduğunu düşündürmektedir. Güvenirlik analizleri de PDA’nın hem kendi içinde, hem de zaman içinde tutarlı ölçümler yapabildiğine işaret etmektedir. Uyarılım, Özyönelim, İyilikseverlik, Geleneksellik ve Güvenlik değerlerini ölçen ölçekler genelde .70’in altında güvenirlik katsayıları göstermiştir. Ancak, alt ölçeklerin az sayıda maddeden oluştuğu dikkate alındığında gözlenen Cronbach alfa içtutarlık katsayılarının kabul edilir düzeyde olduğu söylenebilir. Altölçeklerin test-tekrar test güvenirlikleri de tatminkar düzeydedir. Özetle, PDA’nın bu çalışmada gözlenen psikometrik özellikleri, sosyal bilim araştırmaları için kullanılabilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermektedir. PDA kullanılarak Türk örneklemlerinde yapılan diğer araştırmalarda da çembersel modelin beklenir sapmalarla birlikte genel olarak doğrulandığı gözlenmiştir (örn., Bolak-Boratav, 2006; Demirutku, 2006; Demirutku ve Korkmaz-Devrani, 2005; Duran, 2007) Çalışmada üç değer tipinde cinsiyet farkları da gözlenmiştir. Erkekler Güç ve Başarı değerlerine kadınlardan daha fazla önem vermekteyken, kadınlar da Evrenselcilik değerlerine erkeklerden daha fazla önem vermektedirler. Bu bulgular, literatürde gözlenen cinsiyet farkları ile genel olarak tutarlıdır. Schwartz ve Rubel (2005) 70 ülkede 127 örneklemde SDA ve PDA kullanarak yaptığı bir dizi çalışmada, Güç, Uyarılım, Hazcılık, Başarı ve Özyönelim değerlerinde erkeklerin, İyilikseverlik ve Evrenselcilik değerlerinde de kadınların daha yüksek puanlara sahip olduklarını gözlemişlerdir. Öte yandan, bu çalışmada kadınların ve erkeklerin değer hiyerarşileri arasında yüksek ve anlamlı bir korelasyon vardır. Dolayısıyla, kültürlerarası gözlemlerle tutarlı ve etki büyüklüğü açısından kayda değer cinsiyet farklarına rağmen, önceki çalışmalarla tutarlı biçimde (Başaran, 2004; İmamoğlu ve Karakitapoğlu-Aygün, 1999; Karakitapoğlu-Aygün ve İmamoğlu, 2002; Schwartz ve Rubel, 2005), kadın ve erkeklerin değer hiyerarşilerinin farklı olmaktan çok benzer olduğu söylenebilir. Bu çalışmada iki temel kısıtlılıktan söz edilebilir. Birincisi, uyarlama çalışmasının bir üniversite örnekleminde yapılmış olması, bulguların ergen ve yetişkin örneklemlerine genellenebilirliği için bir kısıt oluşturmaktadır. İkincisi, bu çalışmada PDA’nın sadece yapı geçerliği gösterilmiş, ancak psikolojik değişkenleri yordama gücüne değinilmemiştir. Öte yandan Türk örneklemleri ile yapılan bir dizi çalışma, PDA’nın yordayıcı geçerliliğini çeşitli yaş gruplarında göstermiştir. Örneğin Demirutku (2007) lise ve üniversite öğrencileri ile ebeveynleri üzerinde yaptığı çalışmada, ebeveyn değerlerinin çocuk yetiştirme tarzları ile sistematik ilişkiler gösterdiğini ve ebeveyn değerlerinin, çocuk-ebeveyn değer benzeşimlerini çocuk yetiştirme tarzları aracılığıyla yordadığını gözlemiştir. Yine aynı çalışmada, lise ve üniversite öğrencilerinin Güvenlik değerleri ile özsaygı ve benlik berraklığı puanları olumlu korelasyona girmektedir. Diğer bazı çalışmalarda ise PDA ile ölçülen değer hiyerarşilerinin sosyal sapma (social deviance) temsilleri (Demirutku, 2006), siyasal ideoloji (Gümüş-Dirilen, 2009), Avrupa Birliği’ne yönelik tutumlar (Duran, 2007) ile türban kullanımı, evlilik, kadına yönelik cinsiyet rolleri beklentileri gibi çeşitli tutumlarla (Bolak-Boratav, 2006) sistematik olarak ilişkili olduğu bulunmuştur.Son olarak, üniversite öğrencileri ile yapılan bir çalışmada, değer önceliklerinin iş mülakatlarında adayların işe alınma kararları ile kişisel beğenim yanlılığı içerecek şekilde ilişkili olduğu gözlenmiştir (Esen, 2008). Sonuç olarak, yapılan analizlerde elde edilen bulgular ve Türk örneklemlerinde gözlenen diğer bulgular, PDA’nın geçerliğini ve değer tiplerini ölçen altölçeklerin güvenirliğini destekler niteliktedir. Bu çalışmada ise bir madde dışında bütün maddelerin kuramsal beklentilere uygun değer tipi alanlarında yer alması ve güdüsel altyapısı uyumlu alanların ikisinin birleşmesi, birinin konumunda da kayma gözlenmesi ise önceki çalışmalarda elde edilen sonuçlarla tutarlıdır. Bu sonuçlardan yola çıkılarak, PDA’nın daha önceki değer çalışmalarında kullanılan SDA’dan psikometrik özellikleri açısından daha üstün olduğu, ileride PDA kullanılarak farklı sonuç değişkenleri ve özellikle de değerler ile değerleri ifade eden davranışlar arasındaki ilişkileri incelemeye yönelik çalışmalar için uygun bir ölçüm aracı olduğu düşünülmektedir.
Güvenirlik
PDA maddelerinin meydana getirdiği değer tipi ölçekleri için hem Cronbach alfa, hem de test-tekrar test güvenirlik katsayıları da hesaplanmıştır. Analiz sonuçları Tablo 2’de sunulmuştur. Tablonun dördüncü sütununda her bir değer tipi için ilk uygulamada gözlenen iç tutarlık katsayıları verilmektedir. En düşük katsayı .56 ile Özyönelim, en yüksek katsayı ise .82 ile Başarı değer tipinde gözlenmiştir. Beşinci sütunda yer alan ve ikinci uygulama sonrası gözlenen iç tutarlık katsayılarının ise .63 (Geleneksellik değer tipi) ile .84 (Başarı değer tipi) arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca, her değer tipi için test-tekrar test güvenirlikleri de hesaplanmış ve altıncı sütunda sunulmuştur. Buna göre, en düşük güvenirlik katsayısı .65 (Özyönelim değer tipi), en yüksek güvenirlik katsayısı ise .82 (Geleneksellik değer tipi) olarak tespit edilmiştir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr