BEDEN MEMNUNİYETİ ÖLÇEĞİ
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
Link: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/161162
Ölçek Çeşidi: Uyarlama
Kategori(ler):
10 Psikoloji » 110 Gelişim Psikolojisi -Genel
Kaynak Türü: Makale
Kaynak/Referans:
Bakalım, O., & Taşdelen Karçkay, A. (2016). Body Appreciation Scale: Evaluation of the factor structure and psychometric properties among male and female Turkish university students. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 410-422. https://doi.org/10.17860/efd.38032
Geliştiren/Uyarlayan: Arzu Taşdelen-Karçkay, Orkide Bakalım
Yıl: 2016
Kaynak Adı: Body Appreciation Scale: Evaluation of the factor structure and psychometric properties among male and female Turkish university students
Dergi: Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
Cilt: 12
Sayı: 1
Sayfa Aralığı: 410-422
DOI: http://dx.doi.org/10.17860/efd.38032
Sorumlu Yazar: orkide BAKALIM
İletişim: orkide.bakalim@idu.edu.tr
Ölçülen Özellikler: Beden Agısı
Alt Boyutlar: Beden İmajına Yatırım, Genel Beden Memnuniyeti
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 1.Bedenim konusunda kendimi iyi hissediyorum
2.Genel olarak bedenimden memnunum.
3.Kusurlarına rağmen bedenimi olduğu gibi kabul ediyorum.
4. Bedenimin en azından bazı iyi özellikleri olduğunu hissediyorum. 1
Ölçek Türü: 18 yaş üzeri yetişkinler
Kimlere Uygulanabilir: 17-29 Yaş Arası Genç Yetişkinler, 18 yaş üstü her bireye
Derecelendirme: 1 Hiçbir zaman 2 Nadiren 3 Bazen 4 Sıklıkla 5 Her zaman
Ölçek Puanlaması: Ölçek, 5’li Likert tipi bir derecelendirme yapısı kullanır. Katılımcılar her maddeyi aşağıdaki seçeneklerden biriyle değerlendirir:
1 = Hiç Katılmıyorum
2 = Katılmıyorum
3 = Kararsızım
4 = Katılıyorum
5 = Tamamen Katılıyorum
Puan yükseldikçe beden memnuniyeti artar.
(Tüm maddeler olumlu anlamda yazıldığı için ters madde yoktur.)
Ölçek Değerlendirmesi: Not: Yüksek puanlar yüksek beden memuniyetini yansıtır. Ters puanlanan madde yoktur.
1 2 3 4 5 8 9 maddeler 1.faktör : Genel Beden Memnuniyeti
6 ve 7. maddeler 2. faktör : Beden İmajına Yatırım
Çeviri Süreci: Beden Memnuniyeti Ölçeği’nin Türkçe uyarlama sürecinde ölçeğin özgün yapısını korumak, kültürel anlam bütünlüğünü sağlamak ve dilsel eşdeğerliği temin etmek amacıyla çok aşamalı bir çeviri yaklaşımı izlenmiştir.
İlk olarak, ölçeğin geliştiricilerinden Tracy Tylka ile iletişime geçilmiş ve ölçeğin Türkçe'ye uyarlanması için gerekli uyarlama izni alınmıştır. İzin sürecinin ardından orijinal ölçek, İngilizce dil yeterliliği yüksek iki psikolojik danışman tarafından bağımsız şekilde Türkçe’ye çevrilmiştir. Bu çift yönlü çeviri (double translation) sayesinde ölçek maddelerinin anlam doğruluğu ve kavramsal karşılıkları değerlendirilmiştir.
Elde edilen iki çeviri formu karşılaştırılarak uyumlaştırılmış bir taslak çeviri oluşturulmuş ve bu taslak, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık alanında uzman üç akademisyene sunulmuştur. Uzmanlardan maddelerin içerik açısından uygunluğu, kültürel karşılıkları, hedef yaş grubuna anlaşılırlığı ve psikolojik kavramlara uygunluğu konusunda ayrıntılı görüş alınmıştır. Akademik uzmanların önerileri doğrultusunda ölçek maddelerinde gerekli dilsel ve içeriksel düzenlemeler yapılmıştır.
Düzenlenmiş taslak daha sonra Türk Dili alanında uzman bir öğretim üyesi tarafından dil bilgisi, bütünlük, akıcılık ve Türkçe ifade yapıları açısından incelenmiştir. Bu inceleme doğrultusunda metindeki anlatım bozuklukları giderilmiş, ifadeler daha doğal ve anlaşılır bir Türkçe ile yeniden düzenlenmiştir.
Son hali verilen ölçek formu, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında kullanılmak üzere uygulanmaya hazır hale getirilmiştir. Böylece ölçeğin hem dilsel eşdeğerliği hem de kültürel uyarlama süreci bilimsel standartlar çerçevesinde tamamlanmıştır.
Geçerlik: 1. Yapı Geçerliği (Construct Validity)
Geçerlik sürecinin en önemli aşamasında, ölçeğin Türkçe formunun özgün kuramsal yapıyı temsil edip etmediğini belirlemek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır.
a) Farklı modellerin test edilmesi
Araştırmada uluslararası literatürde önerilen dört farklı model test edilmiştir:
Tek faktörlü model (Avalos, Tylka & Wood-Barcalow, 2005)
İki faktörlü model 1 – Genel beden memnuniyeti + Beden imajına yatırım
İki faktörlü model 2 – 7 ve 11. maddelerin çıkarıldığı model
İki faktörlü model 3 – Hong Kong örnekleminde önerilen, 4 maddenin çıkarıldığı model (1,7,11,12)
Her bir model, hem kadın hem erkek örneklemi üzerinde değerlendirilmiştir.
b) En iyi uyum gösteren model
DFA sonuçlarına göre:
En iyi uyum, Ng, Barron & Swami (2015) tarafından geliştirilen
**“4 madde çıkarılmış iki faktörlü model”**de elde edilmiştir.
Hem kadınlar hem erkekler için GFI, CFI ve Chi-Square/df değerleri kabul edilebilir uyum göstermiştir.
c) Faktör Yapısının Değerlendirilmesi
Döngü sonunda geride kalan 9 madde, iki faktörde toplanmıştır:
(1) Genel Beden Memnuniyeti
(2) Beden İmajına Yatırım
Maddelerin faktör yükleri kadınlarda 0.52–0.86, erkeklerde 0.54–0.90 aralığında bulunmuş,
bu da yüksek yapı geçerliği göstermektedir.
2. Ölçüt Bağıntılı Geçerlik (Criterion / Convergent Validity)
Geçerliği desteklemek amacıyla BAS puanları, aynı alanla ilişkili bir başka ölçme aracı olan
Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SAAS) puanlarıyla karşılaştırılmıştır.
Beklenen ilişki:
Olumlu beden algısı arttıkça sosyal görünüş kaygısının azalması gerekir.
Bulgular:
Her iki faktör ile SAAS arasında negatif ve anlamlı ilişki bulunmuştur.
Kadınlarda:
Genel Beden Memnuniyeti: r = –.41
Beden İmajına Yatırım: r = –.22
Erkeklerde:
Genel Beden Memnuniyeti: r = –.37
Beden İmajına Yatırım: r = –.26
Bu ilişkiler, ölçeğin beklenen psikolojik yapılarla uyumlu olduğunu göstermekte ve ölçüt geçerliğini desteklemektedir.
Güvenirlik: Türkçe uyarlama çalışmasında ölçeğin güvenirliği, hem iç tutarlılık hem de bileşik güvenirlik (Composite Reliability – CRC) katsayılarıyla değerlendirilmiştir. Güvenirlik analizleri, ölçeğin iki faktörlü (Ng, Barron & Swami, 2015 modeline dayalı) yapısı esas alınarak yapılmıştır.
1. İç Tutarlılık (Cronbach Alfa) Güvenirliği
Her iki alt boyut ve toplam ölçek için Cronbach alfa (α) katsayıları hesaplanmıştır.
Kadın örnekleminde:
Faktör Cronbach Alfa
Genel Beden Memnuniyeti .89
Beden İmajına Yatırım .62
Toplam Ölçek .87
Erkek örnekleminde:
Faktör Cronbach Alfa
Genel Beden Memnuniyeti .90
Beden İmajına Yatırım .65
Toplam Ölçek .85
Yorum:
Genel Beden Memnuniyeti alt boyutunun alfa değerleri .89–.90 arasında olup çok iyi düzeydedir.
Beden İmajına Yatırım alt boyutu .62–.65 ile kabul edilebilir sınırın alt sınırında, kültürel farklılıklar nedeniyle daha zayıf bir iç tutarlılığa sahiptir.
Toplam ölçek için alfa değerleri (.85–.87) oldukça güvenilir bir ölçme yapıldığını göstermektedir.
2. Bileşik Güvenirlik (Composite Reliability – CRC)
Modelin yapısal eşitlik çerçevesinde güvenirliğini değerlendirmek için bileşik güvenirlik katsayıları (CRC) hesaplanmıştır.
Kadın örnekleminde:
Genel Beden Memnuniyeti: .90
Beden İmajına Yatırım: .66
Erkek örnekleminde:
Genel Beden Memnuniyeti: .91
Beden İmajına Yatırım: .70
Yorum:
Genel Beden Memnuniyeti alt boyutunda CRC değerleri .90–.91 olup modelin güçlü bir güvenirlik sunduğunu göstermektedir.
Beden İmajına Yatırım alt boyutunda CRC değerleri .66–.70 düzeyindedir; bu değerler minimum kabul edilebilir düzeyde olmakla birlikte kültürler arası çalışmalardaki benzer bulgularla paraleldir (ör. Hong Kong, Malezya örneklemleri).
3. Madde Toplam Korelasyonları
Kadın örnekleminde maddelerin item-toplam korelasyonları .37–.74,
Erkek örnekleminde .31–.75 aralığında bulunmuştur.
Yorum:
Bu değerler, maddelerin ölçeğin bütününü orta–yüksek düzeyde temsil ettiğini, özellikle Genel Beden Memnuniyeti faktöründe maddelerin güçlü birleşik yapılar oluşturduğunu göstermektedir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr
Orijinal Form
Orijinal Ölçek Adı: Body Appreciation Scale (BAS) Avalos, Tylka ve Wood-Barcalow (2005) tarafından geliştirilmiştir.
Orijinal Ölçek Kaynak Türü: Makale
Orijinal Kaynak / Referans:
Avalos, L., Tylka, T. L., & Wood-Barcalow, N. (2005). The body appreciation scale: Development and psychometric evaluation. Body image, 2(3), 285-297.
https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2005.06.002
Orijinal Ölçek Kaynak Adı: Laura Avalos , Tracy L. Tylka , Nichole Wood-Barcalow
Orijinal Ölçek Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1740144505000549
Orijinal Ölçek DOI: https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2005.06.002
Orijinal Ölçek Dergi: Body Image
Orijinal Ölçek Cilt: 2
Orijinal Ölçek Sayı: 3
Orijinal Ölçek Sayfa Aralığı: 285-297
Orijinal Ölçek Geçerlik: Body Appreciation Scale (BAS)’ın orijinal geçerlik çalışması, Avalos, Tylka ve Wood-Barcalow (2005) tarafından dört ayrı örneklem üzerinde yürütülmüş kapsamlı bir psikometrik değerlendirme sürecine dayanmaktadır. Araştırmanın ilk aşamasında ölçeğin kuramsal yapısını sınamak amacıyla faktör analizi yapılmış ve 13 maddeden oluşan ölçeğin tek boyutlu bir yapı sergilediği görülmüştür. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, tüm maddelerin tek bir beden memnuniyeti faktörünü güçlü biçimde yordadığını göstermiş; elde edilen uyum indeksleri (CFI=.94, SRMR=.05, RMSEA=.09) modelin geçerli bir yapı sunduğunu desteklemiştir. Bu bulgular, ikinci bir örneklem üzerinde yinelenmiş ve tek faktörlü modelin yeniden doğrulanması, ölçeğin yapısal geçerliğini güçlendirmiştir.
Ölçeğin geçerlik sürecinde yalnızca faktör yapısı değil, beden imajı ve psikolojik iyi oluşla ilişkileri de kapsamlı biçimde değerlendirilmiştir. BAS puanlarının, olumlu psikolojik değişkenlerle—örneğin özsaygı, yaşam doyumu, iyimserlik ve proaktif başa çıkma—pozitif; olumsuz beden imajı göstergeleri olan beden utancı, beden memnuniyetsizliği, beden üzerindeki aşırı takip ve yeme bozukluğu belirtileri ile ise negatif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca ölçek, “izlenim yönetimi” gibi sosyal onay ihtiyaçlarıyla anlamlı ilişki göstermeyerek ayrışan geçerliğin güçlü olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular BAS’ın kuramsal çerçeveyle tutarlı çalıştığını, bedenini kabul eden bireylerin hem psikolojik olarak daha iyi durumda olduğunu hem de olumsuz beden algılarından daha az etkilendiğini göstermektedir.
Geçerlik sürecinde yordayıcı geçerlik de test edilmiş ve BAS’ın psikolojik iyi oluşun anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Ölçek, beden imajıyla ilişkili diğer ölçümlerin ötesine geçerek bireyin genel yaşam doyumu ve olumlu duygulanımını açıklamada ek katkı sunmuştur. Bu durum, beden memnuniyetinin psikolojik sağlıkla yakından ilişkili ve koruyucu bir faktör olduğunu göstermiştir. Son aşamada ise araştırmacılar ölçeğin zaman içindeki tutarlılığını incelemiş ve üç hafta arayla yapılan ölçümlerde test-tekrar test güvenirliğinin r = .90 olduğunu belirlemişlerdir. Bu yüksek stabilite değeri, BAS’ın zamana karşı dayanıklı, kararlı bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.
Tüm bu bulgular bir arada değerlendirildiğinde, Body Appreciation Scale’ın tek boyutlu yapısıyla güçlü bir yapı geçerliğine, ilgili psikolojik değişkenlerle beklenen yönde ilişkiler kurmasıyla yüksek düzeyde ölçüt geçerliğine ve zaman içinde değişmeyen ölçümleriyle üst düzeyde kararlılığa sahip olduğu görülmektedir. Bu nedenle BAS, pozitif beden imajını değerlendiren ölçekler içerisinde geçerliliği bilimsel olarak en sağlam biçimde desteklenmiş araçlardan biri olarak kabul edilmektedir.
Orijinal Ölçek Güvenirlik: Body Appreciation Scale (BAS)’ın orijinal güvenirliği, Avalos, Tylka ve Wood-Barcalow’un (2005) geliştirme çalışmasında çok yönlü olarak incelenmiş ve ölçeğin hem iç tutarlılık hem de zaman içindeki kararlılık açısından güçlü bir psikometrik profile sahip olduğu gösterilmiştir. Ölçeğin güvenirlik incelemesinin ilk aşamasında, 13 maddelik tek boyutlu yapının iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış ve Cronbach alfa değerinin .94 olduğu belirlenmiştir. Bu oldukça yüksek alfa katsayısı, BAS maddelerinin aynı yapıyı ölçmede son derece tutarlı olduğunu ve ölçeğin güvenilir bir bütün halinde çalıştığını göstermektedir. Tüm maddelerin toplam puanla olan ilişkilerinin yüksek düzeyde olması, ölçeğin içsel homojenliğini destekleyen bir diğer önemli bulgudur.
Güvenirlik sürecinin ikinci aşamasında araştırmacılar, ölçeğin zaman içindeki stabilitesini, yani kararlılık güvenirliğini incelemişlerdir. Bunun için BAS, üç hafta arayla aynı katılımcı grubuna yeniden uygulanmış ve elde edilen test–tekrar test korelasyonu .90 olarak bulunmuştur. Bu son derece yüksek değer, ölçeğin kısa zaman aralıklarında tutarlı sonuçlar verdiğini ve ölçtüğü niteliğin geçici duygu durumlarından veya rastlantısal değişimlerden güçlü biçimde bağımsız olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum, beden memnuniyeti gibi görece durağan bir psikolojik yapının güvenilir biçimde değerlendirildiğinin açık bir göstergesidir.
Orijinal çalışma ayrıca alt ölçek ya da madde seviyesinde tutarlılığı destekleyen ek istatistiksel analizler de sunmuştur. Bireysel maddelerin madde-toplam korelasyonlarının yüksek olması, maddelerin her birinin ölçülen yapıya anlamlı katkı sunduğunu göstermiştir. Bunun yanında, dört ayrı örneklem üzerinde yürütülen bu araştırmada ölçeğin tutarlı biçimde benzer güvenirlik değerleri üretmesi, BAS’ın farklı gruplarda değişmeyen ve istikrarlı bir ölçme aracı olduğunu desteklemiştir.
Tüm bu bulgular bir araya geldiğinde, Body Appreciation Scale’ın hem iç tutarlılık hem de zamana karşı dayanıklılık açısından yüksek düzeyde güvenilir bir ölçek olduğu ortaya konmuştur. Ölçeğin çok güçlü alfa katsayısı, yüksek madde-toplam korelasyonları ve test–tekrar test stabilitesi, BAS’ın beden memnuniyetini güvenilir şekilde ölçen bilimsel açıdan sağlam bir psikometrik araç olduğunu göstermektedir.