Yaşlı İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği (YİDÖ)

Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.

Makale

İNDİR

Link: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/4526326

Ölçek Çeşidi: Geliştirme

Kategori(ler):

40 Sosyal ve Beşeri Bilimler » 410 Sosyal Hizmetler

60 Sağlık Bilimleri » 606 Halk Sağlığı

Kaynak Türü: Makale

Kaynak/Referans:

Karasoy, G., & Baydur, H. (2025). Development, validity and reliability of the Elderly Internalized Stigma Scale. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(2), 251-263. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.1621158

Geliştiren/Uyarlayan: GİZEM KARASOY, Hakan Baydur

Yıl: 2025

Kaynak Adı: Development, Validity and Reliability of the Elderly Internalized Stigma Scale

Dergi: Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi

Cilt: 14

Sayı: 2

Sayfa Aralığı: 251 - 263

DOI: https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.1621158

Sorumlu Yazar: GİZEM KARASOY

İletişim: gizembykl5@gmail.com

Ölçülen Özellikler: İçselleştirilmiş Damgalanma

Alt Boyutlar: farkına varma, Kendine uygulama, Onaylama

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: Yaşlılık…
… öğrenmenin zorlaştığı çağdır (s1)
… yalnızlıktır (s2)

İnsanlar yaşlandıkça …
… gündelik işleri için gücü kuvveti azalır (s6)

Ölçek Türü: KENDİNİ DEĞERLENDİRME

Kimlere Uygulanabilir: 65 Yaş Üzeri Yaşlılar

Derecelendirme: 3'lü Likert (1=Katılıyorum 2=Emin Değilim/ Kararsızım 3=Katılmıyorum

Ölçek Puanlaması: Toplam puan yaşlı içselleştirilmiş damgalanma düzeyinin bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Ölçeğin maddelerinin yanıt seçenekleri üç noktalı likert tipidir. Bunlar katılıyorum (2 puan), emin değilim/kararsızım (1 puan) ve katılmıyorum (0 puan) biçiminde kodlanmaktadır. Her bir boyuta verilen yanıtların en az %75’i işaretlenmiş ise ilgili alt boyutun puanı hesaplanmaktadır. Puan hesaplanmasında önce ilgili alt boyutu oluşturan maddelerin ortalaması alınmaktadır. Elde edilen değer 0 ile 2 arasındadır. Bu değer daha sonra 50 değeri ile çarpılarak 0 ile 100 arasında ölçeklendirilmiş alt boyut puanı bulunmaktadır. Üç alt boyuta ait puanların ortalaması hesaplanarak ölçeğin toplam puanı bulunmuş olur. Elde edilen toplam puana ‘yaşlı içselleştirilmiş damgalanma ölçeği’ toplam puanı denilmektedir.

Ölçek Değerlendirmesi: Ölçek 17 soru ve 3 alt boyut ile bir toplam puandan oluşmaktadır. Alt boyutlar sırasıyla farkına varma, onaylama ve kendine uygulamadır. Toplam puan yaşlı içselleştirilmiş damgalanma düzeyinin bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Ölçeğin maddelerinin yanıt seçenekleri üç noktalı likert tipidir. Bunlar katılıyorum (2 puan), emin değilim/kararsızım (1 puan) ve katılmıyorum (0 puan) biçiminde kodlanmaktadır. Her bir boyuta verilen yanıtların en az %75’i işaretlenmiş ise ilgili alt boyutun puanı hesaplanmaktadır. Puan hesaplanmasında önce ilgili alt boyutu oluşturan maddelerin ortalaması alınmaktadır. Elde edilen değer 0 ile 2 arasındadır. Bu değer daha sonra 50 değeri ile çarpılarak 0 ile 100 arasında ölçeklendirilmiş alt boyut puanı bulunmaktadır. Üç alt boyuta ait puanların ortalaması hesaplanarak ölçeğin toplam puanı bulunmuş olur. Elde edilen toplam puana ‘yaşlı içselleştirilmiş damgalanma ölçeği’ toplam puanı denilmektedir. Artan puan olumsuz damgalanma durumunun bir göstergesidir. Diğer bir deyiş ile alt boyutlarda stereotipileri daha fazla farkına varma, onaylama ve kendine uygulamayı, toplamda ise artan damgalanma düzeyini ifade etmektedir.

Geçerlik: EISS geçerlilik ve güvenilirlik çözümlemelerinde açıklayıcı ve doğrulayıcı yaklaşımlar bir arada uygulanarak sonuca ulaşılmış, Yaşlı İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeğinin nihai son sürümü oluşturulmuştur. Öncelikle 37 ifadeden oluşan madde havuzu açıklayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Açıklayıcı faktör analizinde ana bileşenler çözümlemesi (principal companent analysis), döndürme için ise varimax rotasyonu uygulanmıştır. Açıklayıcı faktör analizine paralel bir şekilde ölçek boyutlarını içeren maddeler ayrı ayrı iç tutarlılık katsayısı Cronbach’s alfa değeri, madde silindiğinde Cronbach’s alfa değeri ve madde-toplam korelasyon katsayısı açısından incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre madde eksiltmeye gidilmiştir. Madde eksiltmede dikkate alınan ölçütler şunlardır (Bindak, 2005; Gökdemir & Yılmaz, 2023; Şahin & Gülleroğlu, 2013):
- Maddenin kendi boyutundaki faktör yükünün 0,4’ün altında yer alması,
- Madde silindiğinde Cronbach’s alfa değerinin yükselmesi,
- Maddenin diğer boyutlar ile olan korelasyon katsayısının, kendi boyutu ile olandan daha yüksek olması
- Örtüşmeye göre düzeltilmiş madde-toplam korelasyon katsayısının 0,3’ün altında yer alması.
EISS maddeleri yukarıda sıralanan ölçütlere göre ayıklanmış ve ölçeğin nihai sürümü oluşturulmuştur. Ölçeğin yapı geçerliliğini sınamada açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. YİDÖ’nin eş zaman geçerliliği AYTA, kriter geçerliliği ise WHOQOL-AGE ölçeği kullanılarak değerlendirilmiştir. Bilinen gruplar geçerliliğinde ise çeşitli sosyodemografik özellikler ile YİDÖ boyut ve toplam puanı arasındaki ilişki student’s t testi ile incelenmiş, elde edilen sonuçlar anlamlılık düzeyi ve Effect Size Cohen’s d değerleri ile sunulmuştur. YİDÖ’nin güvenilirlik bulgularının belirlenmesinde Cronbach’s alfa iç tutarlılık katsayıları hesaplanmıştır. Ayrıca ölçeğin zamana karşı tutarlılığının belirlenmesinde sınıf içi korelasyon katsayısına (Intraclass correlation coeffience, ICC) bakılmıştır.
Bu çalışmada elde edilen verilerin istatistiksel analizinde Lisrel 9.1, Statistical Package for the Social Science (SPSS 25.0) ve Stata 14.0 programları kullanılmıştır.

Güvenirlik: Araştırmanın güvenirlilik çözümlemesinde iç tutarlılık düzeyinin göstergesi olan Cronbach’s alfa değerleri ile madde silindiğinde Cronbach’s alfa değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca her bir maddenin boyutu ile olan korelasyon katsayısı elde edilmiştir. Ölçeğin farkına varma, onaylama ve kendine uygulama boyutlarının iç tutarlılık katsayıları Cronbach’s alfa değeri sırasıyla 0,82, 0,67 ve 0,88’dir. Ölçeğin toplamı için iç tutarlılık katsayısı 0,89’dur. Cronbach’s alfa değeri hiçbir boyutta madde silindiğinde artış göstermemektedir. En düşük madde-boyut korelasyon katsayısı 0.39’dur. Test-tekrar test için incelenen sınıf içi korelasyon katsayıları 0,98, 0,98 ve 0,99 düzeyindedir. Ölçek zaman içerisinde değişime karşı kararlı sonuç vermektedir.

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr