Uyku Apnesi Öz Yeterlilik Ölçeği

Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.

Tez

İNDİR

Link: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

Kaynak Türü: Tez

Kaynak/Referans:

Alptekin, G. (2022). Uyku Apnesi Öz Yeterlilik Ölçeği'nin (Self Efficacy Measure for Sleep Apnea) Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik. [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.

Geliştiren/Uyarlayan: Gizem Alptekin

Yıl: 2022

Kaynak Adı: Uyku Apnesi Öz Yeterlilik Ölçeği'nin (Self Efficacy Measure for Sleep Apnea) Türkçe'ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik.

Tez Türü: Yüksek Lisans

Üniversite: Ege Üniversitesi

Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü

Şehir: İzmir

Ülke: Türkiye

Sorumlu Yazar: Gizem Alptekin

İletişim: gizemmalptekinn@hotmail.com

Ölçülen Özellikler: Öz yeterlilik, Öz Yeterlilik Algısı

Alt Boyutlar: Risk Algısı, Sonuç Beklentisi, Tedavi Öz Yeterliliği

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları:

1A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında tansiyonumun yüksek olma olasılığı
2A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında araç kullanırken uyuyakalma olasılığım:Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında araç kullanırken uyuyakalma olasılığım
3A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında kalp krizi geçirme olasılığım
4A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında konsantrasyon güçlüğü çekme olasılığım
5A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında gün içinde uyuklama olasılığım
6A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında araç kullanırken uyuyakalma nedeniyle kaza geçirme olasılığım
7A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında depresyona girme olasılığım
8A. Benimle aynı yaş ve cinsiyette olup, uyku apnesi olmayan kişilerle karşılaştırıldığında cinsel istek ya da cinsel performans sorunu yaşama olasılığım

1B. CPAP kullanırsam, araç sürerken kaza yapma olasılığım azalır.
2B. CPAP kullanırsam horlamam.
3B. CPAP kullanmazsam gün içinde daha az dikkatli olurum.
4B. CPAP kullanırsam iş performansım artar.
5B. CPAP kullanırsam eşim/sevgilim ve arkadaşlarımla olan ilişkilerim daha iyi olur.
6B. CPAP kullanırsam eşim/sevgilim daha iyi uyur.
7B. CPAP kullanırsam daha iyi hissederim.
8B. CPAP kullanırsam daha aktif olurum.
9B. CPAP kullanırsam cinsel istek ve cinsel performansım artar.

1C. Kapalı yer korkusu hissetmeme neden olsa bile CPAP kullanırım.
2C. Yatmaya hazırlanma süremi uzatsa bile CPAP kullanırım.
3C. Seyahat ediyor olsam bile her gece CPAP kullanırım.
4C. Gece yüzüme sıkı bir maske takmak zorunda kalsam bile CPAP kullanırım.
5C. Burun tıkanıklığı yapsa bile CPAP kullanırım.
6C. Rahatsız edici olsa bile CPAP kullanırım.
7C. Eşimin/sevgilimin uykusunu olumsuz etkilese bile CPAP kullanırım.
8C. Utanmama neden olsa bile CPAP kullanırım.
9C. Ücretinin bir kısmını ödemek zorunda kalsam bile CPAP kullanırım.

Kimlere Uygulanabilir: Obstruktif Uyku Apne Sendromu Olan Bireyler, Uyku Apnesi Olan Bireyler

Derecelendirme: 4'lü Likert (1=çok düşük, 2= düşük, 3=yüksek, 4= çok yüksek), (1=hiç katılmıyorum, 2=biraz katılıyorum, 3=katılıyorum, 4=kesinlikle Katılıyorum)

Ölçek Puanlaması:

Ölçeğin her alt boyutu için ortalama ağırlıklı puan hesaplanmaktadır. Daha yüksek puanlar daha iyi öz yeterliliği temsil eder.

Ölçek Değerlendirmesi:

Ölçeğin her bir alt boyutu için madde yanıt ortalamaları hesaplanmaktadır. Daha yüksek puanlar daha iyi öz yeterliliği temsil eder.

Çeviri Süreci:

Her iki kültürü ve dili bilen üçü dil uzmanı ve biri uyku ile tıbbı uzmanı olmak üzere dört uzman tarafından ölçeğin İngilizce'den Türkçe'ye çevirisi yapılmıştır. Çevirilerin Türk diline ve Türk toplum yapısına uygunluğu değerlendirilerek gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra ortak bir form oluşturulmuştur. Bir sonraki geri çeviri aşaması ölçeğin orijinal (İngilizce) halini daha önce hiç görmeyen, anadili İngilizce olan ve Türkiye'de yaşayan, her iki dil ve kültür yapısına hakim olan iki dil uzmanı tarafından sağlanmıştır.

Geçerlik:

Uyku Apnesi Öz Yeterlilik Ölçeği'nin kapsam geçerlik indeksi 0,96 olarak hesaplanmıştır. Yapı geçerliği aşamasında uygulanan açıklayıcı faktör analizi sonucunda elde edilen üç alt boyutun toplam varyansın %53,168'ini açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0,855, Barlett küresellik testi sonucunda χ2=2159,582 olarak elde edilmiştir (p<0,001). İki aşamalı olarak gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi sonuçlarına göre elde edilen uyum indeksleri χ2/sd: 454,50/294=1,545, CFI:0,96, NFI: 0,91, NNFI: 0,96, RMSEA: 0,061, SRMR:0,069 olarak hesaplanmıştır.

Güvenirlik:

Güvenirliğin sağlanması amacı ile yapılan iç tutarlık analizinde ölçeğin tümünün cronbach α katsayısı 0,900 bulunmuştur. Test-tekrar test analizi kapsamında yapılan ölçümlerin ilişkili olduğu ve aradan geçen zamanda tutarlı sonuçlar elde edildiği sonucuna ulaşılmıştır (p<0,01).

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr

Orijinal Form

Orijinal Ölçek Adı: Self-Efficacy Measure for Sleep Apnea (SEMSA)

Orijinal Ölçek Kaynak Türü: Makale

Orijinal Kaynak / Referans:

Weaver, T. E., Maislin, G., Dinges, D. F., Younger, J., Cantor, C., McCloskey, S., & Pack, A. I. (2003). Self-Efficacy in Sleep Apnea: Instrument Development and Patient Perceptions of Obstructive Sleep Apnea Risk, Treatment Benefit, and Volition to Use Continuous Positive Airway Pressure. Sleep, 26(6), 727–732. https://doi.org/10.1093/sleep/26.6.727

Orijinal Ölçek Yazarlar: Allan I. Pack, Charles Cantor, David. F. Dinges, Greg Maislin, Joel Younger, Susan McCloskey, Terri E. Weaver

Orijinal Ölçek Yıl: 2003

Orijinal Ölçek Kaynak Adı: Self-Efficacy in Sleep Apnea: Instrument Development and Patient Perceptions of Obstructive Sleep Apnea Risk, Treatment Benefit, and Volition to Use Continuous Positive Airway Pressure

Orijinal Ölçek Link: https://doi.org/10.1093/sleep/26.6.727

Orijinal Ölçek DOI: https://doi.org/10.1093/sleep/26.6.727

Orijinal Ölçek Geçerlik:

Ölçeğin 26 madde arasındaki toplam varyans yüzdesi % 52.8 olarak elde edilmiştir.

Orijinal Ölçek Güvenirlik:

Orijinal ölçeğin iç tutarlılığı 0.92 olarak bulunmuştur. Test-tekrar test güvenirlik katsayıları (N=20) Algılanan Risk için 0.68, P=0.001; Sonuç Beklentileri için 0.77, P<<0.0001 ve Tedavi Öz-Yeterliliği için 0.71, P=0.0005 olarak hesaplanmıştır.