Sporda Yaralanmaya Neden Olan Faktörler Ölçeği (SYNFÖ)
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
Ölçek Çeşidi
Geliştirme
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Koç, H., & Kaynar, Ö. (2023).Sporda yaralanmaya neden olan faktörler ölçeği (SYNFÖ): geçerlik ve güvenirlik çalışması. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21 (3), 144-156 . https://doi.org/10.33689/spormetre.1277169
Geliştiren/Uyarlayan
Harun KOÇ, Ömer KAYNAR
Yıl
2023
Kaynak Adı
Sporda Yaralanmaya Neden Olan Faktörler Ölçeği (SYNFÖ):
Dergi
Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi
Cilt
21
Sayı
3
Sayfa Aralığı
144-156
Link:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3059893
Dosyalar
Makale
PDF
Ölçek Formu
Word
DOI
https://doi.org/10.33689/spormetre.1277169
Sorumlu Yazar
Harun KOÇ
İletişim
harunkoc4994@gmail.com
Ölçülen Özellikler
Spor Yaralanmalarından Korunma Farkındalığı, sporcu yaralanması
Alt Boyutlar
Antrenöre Bağlı Faktörler, Çevresel Faktörler, Kişisel Faktörler, Psikolojik Faktörler
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
1 Belirli dönemlerde rutin sağlık kontrollerinin yaptırılması sporda yaralanmayı önler.
2 Antrenman/müsabakada koruyucu (tekmelik, dişlik, kask, bandaj vb.) malzeme kullanılmalıdır.
3 Sporda yaralanmayı önlemek için antrenman/müsabaka öncesi ve sonrasında sıvı tüketimine dikkat edilmelidir
4 Antrenman esnasında şiddetli ağrı hissedince ara verilmelidir
5 Sporda yaralanma yaşamamak için uyku düzenine dikkat edilmelidir
6 Sporda yaralanmayı önlemek için antrenman/müsabaka öncesi ısınma sonrasında ise soğuma hareketleri yapılmalıdır
7 Sporda meydana gelen yaralanmalar tamamen iyileşmeden spora dönülmemelidir.
8 Sporda yaralanmayı önlemek için antrenörün talimatlarına uyulmalıdır
9 Sporda yaralanmayı önlemek için yeterli ve dengeli beslenilmelidir.
10 Sporda yaralanma sonrası fiziksel görüntüm kötü görünür
11 Sporda yaralanma sonrasında, spora geri döndüğümde tekrar yaralanabilme korkusu yaşarım
12 Sporda yaralanma durumunda, bazı spor becerilerimi kaybedeceğimden korkarım.
13 Sporda yaralanma çok acı verir
14 Sporda yaralanma sonrası sosyal ortamımdan uzaklaşmak zorunda kalırım
15 Sporda yaralanma kariyerimi olumsuz etkiler
16 Antrenman/müsabaka alanının spor branşına uygun olmaması (kaygan zemin, ıslak zemin, sert zemin vb.) sporda yaralanmaya neden olur
17 Antrenman/müsabakaya alanı için uygun tesislerin(ısı, ışık, havalandırma vb.) tercih edilmesi sporda yaralanmayı önler
18 İklim şartlarının (rüzgâr, nem, yağış vb.) elverişli olmaması sporda yaralanmaya neden olur
19 Antrenman/müsabakada kullanılan ekipmanın (ayakkabı, kıyafet vb.) spor branşına, spor alanına ve iklim koşullarına uygun olması sporda yaralanmayı önler
20 Antrenman/müsabakada uygulanan kurallara uymak sporda yaralanmayı önler
21 Seyirci, takım arkadaşı ve rakip oyuncunun olumsuz davranışı sporda yaralanmaya neden olabilir
22 Antrenör ve sporcu ilişkisi sporda yaralanma üzerinde etkilidir
23 Antrenörün, sporcuda stres düzeyini azaltacak yöntemleri bilmesi sporda yaralanmayı önler
24 Antrenörün, yanlış antrenman programı uygulaması, sporda yaralanmaya neden olabilir.
25 Antrenman programının spor branşına özgü düzenlenmesi sporda yaralanmayı önleyebilir.
26 Antrenörün, sporda ilk yardım ve sağlık bilgi düzeyinin iyi olması sporda yaralanmaları önleyebilir
Ölçek Türü
Öz Bildirim
Kimlere Uygulanabilir
Aktif Sporcular, Amatör sporcular, Elit Sporcular, Farklı Branşlardaki Sporcular, Lisanslı Sporcular
Derecelendirme
5 li likert (Kesinlikle Katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum”, “Tamamen Katılıyorum”) şeklindedir. Maddeler; 1, 2, 3, 4 ve 5 şeklinde puanlanmıştır
Ölçek Puanlaması
Herhangi bir alt ölçekten alınan puan yükseldikçe sporcunun yaralanmaya neden olan faktörde ilgili boyutun daha az etkilediği sonucuna varılmaktadır. Örneğin Kişisel faktörler alt boyutu dokuz maddeden oluşmaktadır ve her madde 1-5 arasında puanlanmaktadır. Dolayısıyla bu alt boyuttan alınabilecek toplam puan 9-45 arasında değişmektedir. KF alt boyutundan alınan 9-20 puan düşük, 21- 30 puan orta, 31-45 puan yüksek düzeyi ifade eder. KF alt ölçeğinden düşük puan alan bir katılımcının daha yüksek puan alan bir katılımcıya kıyasla kişisel faktörlere bağlı yaralanma olasılığının daha yüksek olduğu sonucuna varılmaktadır. Bu bağlamda diğer alt boyutlardaki puanlama şu şekildedir: PF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 6-30 puan arasında değişmektedir. PF alt boyutundan alınan 6-17 puan düşük, 18- 24 puan orta, 25-30 puan yüksek düzeyi ifade eder. ÇF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 6-30 puan arasında değişmektedir. ÇF alt boyutundan alınan 6-17 puan düşük, 18- 24 puan orta, 25-30 puan yüksek düzeyi ifade eder. ABF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 5-25 puan arasında değişmektedir. ABF alt boyutundan alınan 5-14 puan düşük, 15- 20 puan orta, 21-25 puan yüksek düzeyi ifade eder. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır
Ölçek Değerlendirmesi
Herhangi bir alt ölçekten alınan puan yükseldikçe sporcunun yaralanmaya neden olan faktörde ilgili boyutun daha az etkilediği sonucuna varılmaktadır. Örneğin Kişisel faktörler alt boyutu dokuz maddeden oluşmaktadır ve her madde 1-5 arasında puanlanmaktadır. Dolayısıyla bu alt boyuttan alınabilecek toplam puan 9-45 arasında değişmektedir. KF alt boyutundan alınan 9-20 puan düşük, 21- 30 puan orta, 31-45 puan yüksek düzeyi ifade eder. KF alt ölçeğinden düşük puan alan bir katılımcının daha yüksek puan alan bir katılımcıya kıyasla kişisel faktörlere bağlı yaralanma olasılığının daha yüksek olduğu sonucuna varılmaktadır. Bu bağlamda diğer alt boyutlardaki puanlama şu şekildedir: PF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 6-30 puan arasında değişmektedir. PF alt boyutundan alınan 6-17 puan düşük, 18- 24 puan orta, 25-30 puan yüksek düzeyi ifade eder. ÇF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 6-30 puan arasında değişmektedir. ÇF alt boyutundan alınan 6-17 puan düşük, 18- 24 puan orta, 25-30 puan yüksek düzeyi ifade eder. ABF alt boyutundan alınabilecek toplam puan 5-25 puan arasında değişmektedir. ABF alt boyutundan alınan 5-14 puan düşük, 15- 20 puan orta, 21-25 puan yüksek düzeyi ifade eder. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır
Geçerlik
AFA sonuçları incelendiğinde, SYNFÖ’nün yapı geçerliliği sınandıktan sonra 26 maddeli 4faktörlü yapı saptanmıştır. Ölçme aracında faktör yükü ,40’ altında madde olmadığı, ölçek maddeleri faktör yükleri düzeylerinin ,46 ve ,87 arasında değiştiği görülmektedir. Büyüköztürk (2010) ve Seçer (2015) AFA’da faktör yüklerinin en az, 30 olması gerektiğini önermiştir. Faktörlerde toplanan maddelerin içerikleri ve kuramsal yapı dikkate alınarak birinci faktör Kişisel Faktörler (KH), ikinci Psikolojik Faktörler (PF), üçüncü faktör Çevresel Faktörler (ÇF) ve dördüncü faktör Antrenöre Bağlı Faktörler(ABF) olarak adlandırılmıştır. Özdeğeri 10,22 olan KF faktörü 9 maddeden oluşmakta ve toplam varyansın %39,33’ünü açıklamaktadır. Özdeğeri 5,31 olan PF faktörü 6 maddeden oluşmakta ve toplam varyansın % 20,42’sini oluşmaktadır. Özdeğeri 2,60 olan ÇF faktörü 6 maddeden oluşmakta ve toplam varyansın % 9,98’ini açıklamaktadır. Özdeğeri 2,07 olan ABF faktörü 5 maddeden oluşmakta ve toplam varyansın % 7,95’ini açıklamaktadır. Ölçekteki olumlu maddelere ait derecelendirme “Kesinlikle Katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Kararsızım”, “Katılıyorum”, “Tamamen Katılıyorum” şeklindedir. Maddeler; 1, 2, 3, 4 ve 5 şeklinde puanlanmıştır
Güvenirlik
Araştırmada geliştirilmek istenen SYNFÖ ’nün güvenirliği, iç tutarlılık analizi ve test tekrar test analizi ile ortaya konmuştur. Buna göre KF faktörünün iç tutarlılık katsayısı ,89; PF faktörünün iç tutarlılık katsayısı ,93; ÇF faktörünün iç tutarlılık katsayısı 0,91 ve ABF faktörünün iç tutarlılık katsayısı 0,88 olarak tespit edilmiştir. Literatür incelendiğinde, iç tutarlık katsayısının ,80 ile 1 arasında olması o ölçeğin yüksek güvenirliliğe sahip olduğunun göstergesidir (Alpar, 2013; Büyüköztürk, 2014; Tavşancıl, 2014; Thompson, 2004). Bu bağlamda SYNFÖ ’nün iç tutarlık katsayıları, ölçeğin yüksek düzeyde güvenilir olduğunun ve oldukça yüksek kararlılık katsayısına sahip olduğunun kanıtı olarak gösterilebilir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr