Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının bilimsel araştırmalarda kullanılması için sorumlu yazara araştırmanın amacı ile bilgi notu içeren bir e-posta gönderilerek izin alınması zorunludur.

---

Ölçek Çeşidi
Uyarlama

---

Kategori(ler)

• 60 Sağlık Bilimleri
• 646 Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği

---

Kaynak Türü
Makale

---

Kaynak/Referans

Akgün Dorukoğlu, S., & Demirel Bozkurt, Ö. (2021). Validity and reliability study of the Turkish version of the Pregnancy-Related Empowerment Scale. Progress in Health Sciences, 11(2), 110-117. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6427

---

Geliştiren/Uyarlayan
Seda DORUKOĞLU, Özlem DEMİREL BOZKURT

---

Yıl
2021

---

Kaynak Adı
Validity and reliability study of the Turkish version of the Pregnancy Related Empowerment Scale

---

Dergi
Progress in Health Sciences (Prog Health Sci)

---

Cilt
11

---

Sayı
2

---

Sayfa Aralığı
110-117

---

Link:
https://progressinhealthsciences.publisherspanel.com/api/files/view/1786406.pdf

---

Dosyalar

Makale
PDF

---

DOI
https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.6427

---

Sorumlu Yazar
Özlem DEMİREL BOZKURT

---

İletişim
ozlem.bozkurt@ege.edu.tr

---

Ölçülen Özellikler
gebe güçlendirme

---

Alt Boyutlar
Akran Bağlılığı, Nitelikli Karar Verme, Sağlayıcı Bağlılığı, Söz Sahibi Olma

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları

---

Ölçek Türü
gebelerin öz bakım düzeyini değerlendirme

---

Kimlere Uygulanabilir
Gebe

---

Derecelendirme
4'lü Likert ( 1=kesinlikle katılmıyorum - 4=kesinlikle katılıyorum)

---

Ölçek Puanlaması
Ölçek 13 madde ve 4 alt boyuttan oluşmaktadır.
Ölçekten elde edilen en düşük puan 13 en yüksek puan 52'dir.
Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.

---

Ölçek Değerlendirmesi
Ölçek, 21 hafta ve üzerindeki gebelere uygulanmaktadır. Ölçeğin amacı, prenatal bakım verilen gebelerde güçlenmeyi ölçmektir.
Elde edilen puan arttıkça gebelerde güçlenme derecesi artmaktadır.

---

Çeviri Süreci
Bu araştırmada, geri çeviri yöntemi kullanılmıştır.

---

Geçerlik
Kapsam Geçerliliği
Ölçmek istenilen niteliğin tüm gözlenen ve ölçülebilen özelliklerin ölçme aracının ölçüp ölçemediğini gösterir. Aynı zamanda ölçek maddelerinin kavramsal konu içeriğini temsil etme derecesidir (Sönmez ve ark., 2017; Çakmur, 2012). Kapsam geçerliğini test etmenin yolu uzman görüşü alınmasıdır (Aydınlı, 2017). Bu uzman grubu “en az üç kişiden en fazla yirmi kişiden” oluşmaktadır. Maddelerin hem dil ve kültür eşdeğerliğini hem de kapsam geçerliğini sayısal değerlerle göstermesi ve uzman görüşlerinin iyi bir şekilde değerlendirilmesi için dereceleme ölçütü olarak “Lawshe ve Davis teknikleri” kullanılabilir. Bu araştımada Davis tekiği kullanılmıştır. Davis tekniğinde “Uzmanlar her bir ölçek maddesini 1-4 arasında derecelendirerek değerlendirir” (Rubio et. al, 2003; Erdoğan, 2014). Puan değerleri;
 “1 puan : Uygun değil”
 “2 puan: Maddenin uygun şekle getirilmesi gerekir”
 “3 puan: Uygun ama küçük değişiklikler gerekli”
 “4 puan: Çok uygun şeklinde puanlanmaktadır”.
“Bu teknikte (3) ve (4) seçeneklerini işaretleyen uzman sayısının toplam uzman sayısına bölünerek “kapsam geçerlilik indeksi” elde edilir. Maddelerin KGİ değerlerinin 0,80 ve üzeri olması istenmektedir” (Yurdugül, 2005).
Ölçek, kapsam geçerliliği için 17 uzmana gönderilmiştir. Ölçekteki 16 madde için uzman görüşü alınmış ve uzmanların değerlendirmeleri üzerine ölçeğin 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16. maddelerinde gerekli düzenlemeler yapılarak ölçeğin Türkçe hali oluşturulmuştur. Davis tekniğine kullanılarak KGİ hesaplanmıştır. Tüm maddelerin KGİ değerleri 0,80 üzerinde bulunmuştur.
Uzman görüşleri sonrası 16 maddeli Türkçe ölçek ilk olarak pilot çalışma ile uygulanmıştır. Gebelerle ilk görüşme hastanede gerçekleştirilmiştir.
İlk Görüşme: Araştırmacı haftada en az iki kez gebe polikliniğinde bulunmuş, maske ve sosyal mesafe kurallarına uyarak gebelerle yüz yüze görüşmüştür. Araştırmacı önce kendini tanıtmış, hastanenin gebe okulu ve pandemi sürecindeki uzaktan eğitim hakkında bilgi vermiş, çalışma hakkında açıklamalar yapmıştır. Gebeler ile yapılan yüz yüze görüşmede Bilgilendirilmiş Onam Formu imzalanmıştır.
Pilot çalışma: Araştırmada 01-30 Haziran 2020 tarihleri arasında ulaşılabilen, çalışma kriterlerine uyan ve çalışmayı katılmayı gönüllü olarak kabul eden 32 gebe ile pilot çalışma yapılmıştır. Bu gebelerin verileri araştırmaya dahil edilmemiştir. Çalışmanın görünüm geçerliği için uygulama sürecinde katılımcıların“Bu anketi doldurmanız ne kadar sürdü? Soru sayısı kabul edilebilir mi?, Cevap vermede zorlandığınız veya anlayamadığınız sorular oldu mu?, Genel olarak anketin anlaşılabilirliği ve sadeliği nasıldır?, Anketle ilgili herhangi başka bir öneriniz var mı?” gibi sorularla değerlendirme yapılması gerekmektedir (Aktürk ve ark.,2012). Pilot çalışma kapsamında katılımcıların gönüllü olurları alınarak telefon numaraları öğrenilmiş, telefon görüşmeleri ile değerledirme soruları sorulmuş, alınan geri bildirimler soruların uygunluğu yönünde olduğu için değişiklik yapılmamıştır. Whatsapp grup oluşturma: Araştırmacı tarafından gebelere bilgilendirme yapılmış, araştırma kapsamında kişisel bilgilerinin saklı kalacağı açıklanarak yazılı bilgilendirilmiş onamları alınmıştır. İletişimi sağlamak için yazılı izin alınan gönüllü gebelerle whatsapp grubu oluşturulmuştur. Gebe okulu sorumlu Ebesi de gruba dahil edilmiştir. Bu grubunun amacı gebeler ile iletişimi sağlamak, aynı zamanda sorularını yanıtlayarak bilgilendirme yapmaktır. Gebelere istedikleri zaman gruptan soru sorabilecekleri açıklanmıştır. Gebelerin soruları Gebe Okulu sorumlu ebesi tarafından yanıtlanmıştır. Bu bağlamda gebe okuluna ve araştırmaya katılım gönüllülük esasına dayanmaktadır. İlk görüşmede gebelere, Sağlık Bakanlığı Uzaktan Eğitim sayfası (https://khgm.saglik.gov.tr/TR,65461/uzaktan-egitim-gebe-okulu.html) cep telefonundan açılıp gösterilerek videolara nasıl ulaşacakları anlatılmıştır. Whatsapp grubundan uzaktan eğitim linki paylaşımı yapılmıştır. Bu linkten ulaşamayan gebeler için web sayfaları tek tek açılarak ekran resmi çekilmiş ve gebelere resimlerle nasıl ulaşacağı ile ilgili açıklama yapılarak eğitim videolarına ulaşmaları sağlanmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden her bir gebe için bu açıklamaların yapıldığı yüz yüze görüşme süresi ortalama 10-15 dk sürmüştür. Gebelere eğitim videolarının tamamını 4 hafta süre içerisinde izlemeleri gerektiği ve haftada bir kendileriyle iletişime geçileceği (1.-3. hafta kısa mesaj ile, 2.-4. hafta telefon ile) konusunda araştırmacı tarafından bilgi verilmiştir. Araştırmanın Uygulanış Şekli : Pilot çalışma sonrasında gebelerden whatsapp grubunda yer almak istemedikleri; çok fazla gruplarının olduğu, gruptan soru sormaya çekindikleri gibi geri dönüşler alınmış ve devam eden uygulamalarda whatsapp grupları oluşturulmamış, gebelerle araştırmacı tarafından bire bir iletişim sağlanmıştır. Gebelerle yüz yüze yapılan görüşmede gebe okulunun tanıtımı yapılarak, gebe okuluna yönlendirildiler ve eğitim süresince sormak istedikleri sorulara Gebe Okulu sorumlu ebesi tarafından da yanıt verileceği anlatıldı. Gebe ile hastanede yapılan yüz yüze görüşme tarihleri not alınmış ve 1. hafta kısa mesaj atılmış (Eğitimlere ulaşmakta problem yaşıyor musunuz? Eğitim videolarını izleyebiliyor musunuz? Sormak istediğiniz sorular var mı?), 2. hafta telefon görüşmesi yapılmış ( Eğitimler nasıl gidiyor? Yaralı buluyor musunuz? Kaç eğitim videosunu izleyebildiniz? Sormak istediğiniz sorular var mı?), 3. hafta kısa mesaj atılmış (Eğitim videolarını izeyebiliyor musunuz? Sormak istediğiniz sorular var mı?), 4. hafta telefon görüşmesi yapılarak online anket uygulama hakkında bilgi verilmiş ve whatsapp ile online anket formu gebelere ulaştırılmıştır. Online anket ile veri toplama: Araştırma kapsamına en az 10 video izleyen gebeler dahil edilmiştir. Gebelerin 10 videoyu en az iki haftada tamamladığı gözlemlenmiştir. Tüm videoları izlemeleri için gebelere dört hafta süre verilmiştir. Gebelerle yüz yüze görüşülen ilk tarih not alınmış ve her hafta iletişime geçilmiş, dört hafta sonra “birey tanıtım formu” ve “Gebe Güçlendirme Ölçeği” Google form yöntemi ile online uygulanmıştır. Anket formlarını online doldurmak 8-10 dakika sürmüştür.
Yapı Geçerliliği
Yapı geçerliliği, ölçme aracının ölçmek istediği özelliği, kavramı veya boyutu ne kadar doğru ölçtüğünü değerlendirir. Aynı zamanda ölçek maddelerinin ne derece doğru ölçtüğünü göstermektedir. Yapı geçerliği; “faktör analizi, benzer ölçek geçerliliği, yapısal eşitlik modellemesi, çoklu özellik-çoklu yöntem matrixi yaklaşımı” ile değerlendirilmektedir (Ercan ve ark., 2004; Erdoğan, 2014). Bu araştırmada yapı geçerliliği “faktör analizi” ile yapılmıştır. “Faktör analizi; açıklayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi” ile yapılabilmektedir.
Açıklayıcı Faktör Analizi: Ölçek maddelerinin alt faktörlerini belirlemede ve alt faktörler arasındaki ilişkiyi belirlemede kullanılır (Sönmez ve ark., 2017). Açıklayıcı faktör analizi uygulamasından önce, veri yapısının faktörleştirmeye uygunluğunu test etmek amacıyla “Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi ve Bartlett Küresellik Testi” uygulanmıştır. “İyi bir faktör analizi yapabilmek için KMO değerinin 0,80 üzerinde olması ve Bartlett Küresellik Testin de maddeler arası farkın anlamlı çıkması beklenmektedir” (p<0,01) (Büyüköztürk, 2002; Bayram, 2004). Çalışmada KMO analizi sonucu 0.882 olarak hesaplanmıştır. Bartlett Küresellik Testi ile ki-kare=1900,285 (p=0.00) bulunmuştur.
Açıklayıcı Faktör Analizi ile faktör yapısının incelenmesi amacıyla “Temel Bileşenler Analizi (Principal Components Analysis) ve Varimax Rotasyon yöntemleri” kullanılmış ve ölçek faktör deseni oluşturulmuştur. Analize temel olarak yapılan tüm maddeler için öz değeri 1'in üzerinde olan faktör deseni incelendiğinde bazı maddelerin orjinal ölçeğin faktör deseninde olduğundan başka faktörlerde de yük aldığı ya da binişiklik gösterdiği saptanmıştır. Orjinal ölçekteki 5., 6., ve 7. maddeler çıkarılmıştır. Bu maddeler anali,z dışı bırakılarak tekrar faktör analizi yapılmış ve çıkan desen incelendiğinde geriye kalan maddeler 4 faktör desni oluşturmuştur. Faktör 1!in açıklanan varyansı %51,137, Faktör 2'nin %14,837, Faktör 3'ün %9,434, Faktör 4'ün %4,711 olarak bulunmuştur. Faktörlerin toplam varyansa yaptıkları katkı %80,12'dir. Kalan 13 maddenin Faktör yükleri 0,665 ve 0,871 arasında değişmektedir.
Doğrulayıcı Faktör Analizi: Önceden oluşturulan bir ölçek aracılığı ile toplanan verilerden yola çıkarak faktör oluşturmaya yönelik bir işlemdir. Hemşirelikte yapılan çalışmalarda DFA ölçeğin faktör yapısını incelemek ve bulguları doğrulamak için kullanılmaktadır (Aytaç ve ark., 2012; Çapık, 2014). DFA da genellikle Ki kare (CMIN/Df), Karşılaştırmalı uyum indeksi (CFI), Yaklaşık Hataların Ortalama Karakökü (RMSEA), Uyum iyiliği indeksi (GFI) değerlerine bakılmaktadır. “Ki Kare uyum iyiliği / serbestlik derecesinin 3 ve altında olması uyumun mükemmel uyum olduğunu”, 3 ve 5 arasında olması “kabul edilebilir uyum” olduğunu göstermektedir. CFI değerinin 0,95’den büyük olması mükemmel uyum ölçütleri, 0,85’den büyük olması kabul edilebilir ölçüt olarak belirtilmektedir. RMSEA değerinin 0,0 ve 0,5 arası olması mükemmel uyum ölçütleri iken 0,06 ve 1,0 arası kabul edilebilir uyum ölçütleri olarak kabul edilmektedir. GFI değerinin 0,90’dan büyük olması mükemmel uyum ölçütlerini gösterirken 0,80 ve üzeri kabul edilebilir uyum ölçütlerini göstermektedir (Hooper et al., 2008; Simon et al., 2010). DFA sonucuna göre yapısal denklem model sonucu p=0,000 düzeyinde anlamlı olup ölçeği oluşturan 13 madde ve çok faktörlü ölçek yapısla ilişkili olduğu saptanmıştır. Modelde iyileştirme yapılmıştır. İyileştirme yapılırken MI değerleri yüksek hatalar arasında kovaryans oluşturulmuştur. Modelin sonuçlarına bakıldığında; RMSEA 0,08; NFI 0,93 ile kabul edilebilir uyum gösterirken ki-kare h2,53; GFI 0,90; CFI 0,95; TLI 0,94; IFI 0,95 ile mükemmel uyum göstermiştir. Maddelere ilişkin t istatistikleri incelendiğinde bütün maddelerin anlamlı olduğu görülmüştür. Ölçeğe ilişkin faktör yükleri incelendiğinde de 0,40 altında bir madde olmadığı, faktör yüklerinin kabul edilebilir sınırlarda olduğu saptanmıştır. 13 maddenin ayırt ediciliğini belirlemek amacıyla alt ve üst %27'lik gruplara ilişkin madde puan ortalamaları incelenmiş, Bütün maddeleri 0,05'ten küçük bulunmuş ve arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır.

---

Güvenirlik
Güvenirlilik; “Değişmezlik (Test Tekrar Test Yöntemi, Paralel Form Güvenirliği), Bağımsız Gözlemciler Arası/İç Uyum, İç Tutarlılık (Yarıya Bölme Yöntemi, Cronbach’s Alfa Güvenirlilik Katsayısı, Kuder-Richardson 20 Güvenirlilik Katsayısı, Madde Toplam Puan Güvenirliliği)” ile belirlenebilir (Erdoğan ve ark., 2014). Bu araştırmada güvenirliliği hesaplamak için iç tutarlılık (Cronbach’s Alfa Güvenirlilik Katsayısı, Madde Toplam Puan Güvenirliliği) ve değişmezlik (Test Tekrar Test Yöntemi) bakılmıştır.
İç Tutarlılık: Ölçeğin maddelerinin tümüyle uyumu, istenen durumu ölçme yeteneğine sahip olup olmadığını belirleyen güvenirliliktir (Erdoğan ve ark., 2014). Ölçeğin iç tutarlılık analizinde Cronbach alfa güvenirlilik katsayısı, Değişmezlik analizinde test-tekrar test yöntemi kullanılmıştır.
Cronbach Alfa Katsayısı: Ölçekte bulunan k maddesine verilen cevapların toplam varyansların genel varyansa oranlanmasıyla bulunan ve maddelerin birbiri ile benzerliğini, yakınlığını ortaya koyan bir katsayıdır. Bu kat sayı 1’e ne kadar yakın olursa güvenirliliği o kadar artar. Cronbach (1951) tarafından bulunan bu yöntem, “maddeler doğru-yanlış şekilde puanlanmadığında, 1-3, 1-4, 1-5 gibi puanlandığında, kullanılabileceği düşünülen yöntemdir. Cronbach Alfa Katsayısı için kabul gören değer en az 0,70 olmasıdır” (Ercan ve ark.,2004; Karakoç ve ark.,2014). Tükçe formda ölçeğin Cronbach Alfa değeri 0,917 bulunmuştur.
Değişmezlik: Değişmezlik güvenirliliği için test tekrar test yöntemi kullanılmaktadır. Ölçeğin aynı gruba, bezer şartlarda denek grubunun formu hatırlayacakları kadar kısa ya da formu unutacakları kadar uzun zaman aralığı olmadan iki kez uygulanmasıdır. Bu durumda iki form arasında fazla farkın olmaması beklenir. Bu yöntemin uygulanabilmesi için zaman aralığı 2-4 hafta olarak önerilmektedir (Ercan ve ark., 2004; Aktürk ve ark., 2012; Karakoç ve ark., 2014). Bu araştırmada değişmezliği ölçmek için test-tekrar test kullanılmıştır.
Test Tekrar Test: Ölçeğin güvenirlilik analizi için test-tekrar test uygulamasının en az 50 kişiye ve en az 15 gün sonra uygulanması gerekmektedir (Avcı, 2017). Güvenirlilik analizi için test-tekrar testi kabul eden 50 gebeye 15 gün sonra tekrar uygulama yapılmıştır. Tekrar test uygulanan grupta gebelerin anket numaraları belirlenmiş ve kendilerine iletilmiştir. Tekrar uygulamada aynı anket numarasını belirtmeleri istenmiştir. Sonuçlar incelendiğinde, ölçek alt boyutlarında Sağlayıcı Bağlılığı (1, 2, 3, 4 maddeler) için r=0,776, Nitelikli Karar Verme (5,6 maddeler) için r=0,790, Akran Bağlılığı (7,8 maddeler) için r=0,738, Söz Sahibi Olma (9,10,11,12,13 maddeler) için r=0,758 olarak bulunmuştur. Tekrar ölçümlerin ilişkili olduğu ve aradan geçen zamanda tutarlı sonuçlar elde edilmiştir. Gerekli kriterler sağlanmıştır.

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr