Ebeveynlerin Cinsiyete Dayalı Duygusal İnançları Ölçeği
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
İNDİR
Link: http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/handle/11352/3297
Ölçek Çeşidi: Uyarlama
Kategori(ler):
10 Psikoloji » 145 Aile İlişkileri, Ebeveynlik ve Aile Danışmanlığı
Kaynak Türü: Tez
Kaynak/Referans:
Bağcı, S. (2021). Ebeveynlerin cinsiyete dayalı duygusal inançları ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. [Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Geliştiren/Uyarlayan: Siğnem BAĞCI
Yıl: 2021
Kaynak Adı: Ebeveynlerin cinsiyete dayalı duygusal inançları ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması
Tez Türü: Yüksek Lisans
Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Şehir: İstanbul
Ülke: Türkiye
Sorumlu Yazar: Siğnem BAĞCI
İletişim: bagcisignem@gmail.com
Ölçülen Özellikler: Duygu sosyalleştirme, Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algı
Alt Boyutlar: Cinsiyet ifadesi, Cinsiyete göre sosyalleşme, Cinsiyetten bağımsız ifade
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları:
1. Kız çocuklarının (erkek çocuklarına göre) korkularını göstermesini daha kabul edilebilir buluyorum.
2. Çocukların duygularını ifade ediş biçimlerinde, kişilikleri cinsiyetlerinden daha etkilidir.
3. Kız çocuklarının (erkek çocuklarına göre) duygularını göstermesini daha kabul edilebilir buluyorum.
4. Babalar, çocuklarına duygusal destek sağlama konusunda anneler kadar becerili değildir.
5. Ağlamak bir zayıflık göstergesi olduğu için, erkek çocuklarının ağlamaması gerektiğini düşünüyorum.
6. Anneler hem oğullarına hem de kızlarına duygusal destek sağlama konusunda babalardan daha iyidir.
7. Anneler, çocuklarına duygularını ifade etmeyi öğretmekte daha iyidir.
8. Erkek ve kız çocuklarının uygun bir şekilde ifade ettikleri sürece, tüm duygularını açıkça göstermelerini kabul edilebilir buluyorum.
9. Korku ve üzüntü “kadınsı”, öfke “eril/erkeksi” bir duygudur.
10. Anneler çocuklarının duygusal deneyimlerini anlama konusunda babalardan daha iyidir.
11. Erkek çocuklarının öfkelerini ifade etmelerini, kız çocuklarına göre daha kabul edilebilir buluyorum.
12. Kız çocukları için duygularını ifade etmek ne kadar önemli ise, erkek çocukları içinde o kadar önemlidir.
13. Anneler duygular hakkında konuşma konusunda babalardan daha iyidir.
14. Erkek ve kız çocukları tüm duyguları hissedebilirler.
15. Eskiye göre erkeklerin duygularını göstermesi daha kabul edilebilir hale gelmiştir.
Kimlere Uygulanabilir: 36-72 aylık çocuğu olan ebeveynler
Derecelendirme: 4'lü Likert
Ölçek Puanlaması:
Ölçekte ters madde bulunmamaktadır. Ölçekten alınabilecek en yüksek puan 60, en düşük puan 15’tir.
Ölçek Değerlendirmesi:
Dörtlü likert (kesinlikle katılmıyorum – kesinlikle katılıyorum) üzerinde işaretlenmekte; maddeler düz (1-4) puanlanarak hesaplanmaktadır.
Çeviri Süreci:
Ebeveynlerin Cinsiyete Dayalı Duygusal İnançları Ölçeğini (PGEB) geliştiren araştırmacıyla gerekli yazışmalar yapılarak Türkçeye uyarlama çalışmaları ve 36-72 aylar arası çocukların anne babalarında kullanımı için izin alınmış ve çalışmalar çeviri çalışmaları, uzman görüşü ve öğretmen görüşü aşamalarından geçerek son şeklini almıştır. Bu aşamalar aşağıda belirtilmektedir.
Sürecin başlangıcı, anlamsal eş değerliği elde etmek için, her biri ayrı olmak üzere üç İngilizce dil uzmanı ile araştırmacının ölçeği Türkçeye çevirmesiyle olmuştur. Türkçeye çevrilmiş maddelerin alan uzmanı tarafından düzenlemesi yapılmış, gerekli düzeltmelerin ardından ölçek maddelerinin Türkçeden İngilizceye ters çevirisi bir dilbilim uzmanı tarafından gerçekleştirilmiştir. İngilizce ve Türkçe formlar arasında anlamsal bir farklılık bulunmadığı anlaşıldıktan sonra bir Türk dili uzmanı ölçeğin Türkçe formunu incelemiş ve önerileri doğrultusunda araştırmacı tarafından Türkçe ve İngilizce formlar tekrar gözden geçirilerek düzeltmeler yapılmıştır.
Ölçekte bulunan ifadelerin Türk kültürüne uygun olup olmadığı, ölçülmek istenen nitelikleri ölçme gücünü sağlayacak yeterliliği İngilizce bilgisine ve en az doktora derecesine sahip yedi Çocuk Gelişimi ve Okulöncesi alanlarında görev yapan uzmanın görüşleri alınarak incelenmiştir. Uzmanların, ölçekteki maddeleri tek tek hedefe uygunluk açısından “Uygundur, Uygun Değildir” cümleleriyle değerlendirmeleri ve ölçekte bulunan maddeleri gelişimini sağlayacak görüşlerde bulunmaları rica edilmiştir.
Yedi alan uzmanının görüşleriyle ölçeğin her bir maddesi değerlendirilmiştir. Bu kapsamda her madde için yedi uzmandan en az dördünün “Uygun değildir” cevabı vermesi durumunda maddenin testten atılması; üçünün bu cevabı vermesi durumunda da öneriler doğrultusunda düzeltilmesi kararlaştırılmıştır. Hiçbir madde dört ve üstü uzman tarafından “Uygun değildir” olarak kodlanmadığından hiçbir madde atılmamıştır. Neredeyse tüm uzman görüşlerinin “Uygun” olarak işaretlenmesi sonucunda düzeltme yapılmasına ihtiyaç duyulmamış ve ölçeğin son hali görüş almak amacıyla yedi anasınıfı öğretmenine gönderilmiştir.
Son olarak yedi öğretmenden ölçekte bulunan maddelerin araştırmanın açıklık ve anlaşılırlılık kriterleri yönünden ve ölçek maddelerini “Uygun ve Uygun değil” cümleleriyle değerlendirmeleri istenmiştir. Yedi öğretmenden alınan görüşlere bakıldığında öğretmenlerin maddelerin tümünü “Uygundur” şeklinde cevapladıkları görülmüştür.
Geçerlik:
Ebeveynlerin Cinsiyete Göre Duygusal İnançları Ölçeği’nin faktör analizinden önce Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Bartlett testi uygulanmıştır. Örneklem uygunluğu anlamlı (χ 2 (105) = 790, p < 0.001) ve güçlü (KMO=0.80) bulunmuştur. İlgili sonuçlar ışığında, ölçek üstünde faktör analizinin yapılmasına uygun olduğu saptanmıştır. Uygulamanın sonrasında ölçeğin yapı geçerliliğini saptamak için, toplam 136 anne ve babadan alınan cevaplara göre elde edilen verilerin faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizi esnasında, temel bileşen analizi (principle component analysis) ve faktörler arasındaki dönüşümün hesaplanması esnasında Kaizer normalizasyonu ile promax (κ=4) kullanılmıştır. Analiz sonuçları, anlamlı olan ve isimlendirilebilen üç faktörlü bir yapının varlığını göstermiş ve bu faktöryel yapı daha sonra doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulanmıştır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, modelin faktöriyel olarak geçerliliği olduğu (χ 2 (87) = 115.83, p < 0.05) saptanmıştır. Analizin sonucunda elde edilen 3 faktörün toplam 8.66 özdeğerlik ile varyansın %57.82’sini açıkladığı tespit edilmiştir. “Cinsiyetten Bağımsız İfade” olarak adlandırılan birinci faktör, varyansın %9,83’ünü; “Cinsiyet İfadesi” olarak adlandırılan ikinci faktör varyansın % 21,56’sını ve “Cinsiyete Göre Sosyalleşme” olarak adlandırılan üçüncü faktör ise varyansın % 26,43’ünü açıklamaktadır. Açımlayıcı Faktör Analizinde bulunan faktör ve madde yüklerinin de aynı şekilde doğrulayıcı faktör analizinde de görüldüğü saptanmıştır. Orjinal ölçeğe uygun olarak her faktörün altında 5 madde bulunmaktadır. Faktörlere yüklenen faktör yükleri, özdeğer sonuçları ve varyans oranlarına bakıldığında ölçeğin yapısal olarak geçerli olduğu görülmüştür. Anne ve baba grupları arasında anlamlı kıyaslamalar yapılabilmesi için gerekli ölçme değişmezliği dikkate alınarak yapılan analizler sonucunda her üç faktörde anne babalar arasında özgün ölçekle uyumlu sonuçlara ulaşılmıştır. Bu sonuç ölçeğin hem anneler hem de babalar için kullanmının uygun olduğunu göstermektedir. Analiz sonuçlarına göre ölçeğin Türkçeye uyarlanmış 15 maddelik versiyonunun geçerli ve güvenirli olduğu ve Türk anne babalar için kullanıma uygun olduğu söylenebilir.
Güvenirlik:
Ebeveynlerin Cinsiyete Göre Duygusal İnançları Ölçeği’nin faktör analizinden önce Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ve Bartlett testi uygulanmıştır. Örneklem uygunluğu anlamlı (χ 2 (105) = 790, p < 0.001) ve güçlü (KMO=0.80) bulunmuştur. İlgili sonuçlar ışığında, ölçek üstünde faktör analizinin yapılmasına uygun olduğu saptanmıştır. Uygulamanın sonrasında ölçeğin yapı geçerliliğini saptamak için, toplam 136 anne ve babadan alınan cevaplara göre elde edilen verilerin faktör analizi yapılmıştır. Faktör analizi esnasında, temel bileşen analizi (principle component analysis) ve faktörler arasındaki dönüşümün hesaplanması esnasında Kaizer normalizasyonu ile promax (κ=4) kullanılmıştır. Analiz sonuçları, anlamlı olan ve isimlendirilebilen üç faktörlü bir yapının varlığını göstermiş ve bu faktöryel yapı daha sonra doğrulayıcı faktör analizi ile doğrulanmıştır. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, modelin faktöriyel olarak geçerliliği olduğu (χ 2 (87) = 115.83, p < 0.05) saptanmıştır. Analizin sonucunda elde edilen 3 faktörün toplam 8.66 özdeğerlik ile varyansın %57.82’sini açıkladığı tespit edilmiştir. “Cinsiyetten Bağımsız İfade” olarak adlandırılan birinci faktör, varyansın %9,83’ünü; “Cinsiyet İfadesi” olarak adlandırılan ikinci faktör varyansın % 21,56’sını ve “Cinsiyete Göre Sosyalleşme” olarak adlandırılan üçüncü faktör ise varyansın % 26,43’ünü açıklamaktadır. Açımlayıcı Faktör Analizinde bulunan faktör ve madde yüklerinin de aynı şekilde doğrulayıcı faktör analizinde de görüldüğü saptanmıştır. Orjinal ölçeğe uygun olarak her faktörün altında 5 madde bulunmaktadır. Faktörlere yüklenen faktör yükleri, özdeğer sonuçları ve varyans oranlarına bakıldığında ölçeğin yapısal olarak geçerli olduğu görülmüştür. Anne ve baba grupları arasında anlamlı kıyaslamalar yapılabilmesi için gerekli ölçme değişmezliği dikkate alınarak yapılan analizler sonucunda her üç faktörde anne babalar arasında özgün ölçekle uyumlu sonuçlara ulaşılmıştır. Bu sonuç ölçeğin hem anneler hem de babalar için kullanmının uygun olduğunu göstermektedir. Analiz sonuçlarına göre ölçeğin Türkçeye uyarlanmış 15 maddelik versiyonunun geçerli ve güvenirli olduğu ve Türk anne babalar için kullanıma uygun olduğu söylenebilir.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr
Orijinal Form
Orijinal Ölçek Adı: Parents’ Gendered Emotion Beliefs Scale
Orijinal Ölçek Kaynak Türü: Makale
Orijinal Kaynak / Referans:
Thomassin, K., Seddon, J. A., & Vaughn-Coaxum, R. (2019). Development and validation of the parents’ gendered emotion beliefs scale. Journal of Child and Family Studies, Advance online publication. https://doi.org/10.1007/s10826-019-01591-6
Orijinal Ölçek Yazarlar: J.A. Seddon, K. Thomassin, R. Vaughn-Coaxum
Orijinal Ölçek Yıl: 2020
Orijinal Ölçek Kaynak Adı: Development and validation of the parents’ gendered emotion beliefs scale.
Orijinal Ölçek Link: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8153206/
Orijinal Ölçek DOI: https://doi.org/10.1007/s10826-019-01591-6
Orijinal Ölçek Geçerlik:
Ölçek, 4 puanlık Likert ölçeği (1= kesinlikle katılmıyorum, 2= katılmıyorum, 3= katılıyorum, 4= kesinlikle katılıyorum) biçiminde ve 15 maddeden oluşmaktadır. Cronbachs alfa (iç tutarlılık) güvenirlik katsayıları, alt boyutlara göre “cinsiyet ifadesi” için annelerde α=0,800, babalarda α=0,798, “cinsiyetten bağımsız ifade” için annelerde α=0,790, babalarda α=0,780, “cinsiyete göre sosyalleşme” için annelerde α=0,900, babalarda α=0,870 olarak belirlenmiştir. Maddeler arası korelasyonlar, alt boyutlara göre “cinsiyet ifadesi” için annelerde ve babalarda r=0,44, “cinsiyetten bağımsız ifade” için annelerde r=0,44, babalarda r=0,30 ve “cinsiyete göre sosyalleşme” için annelerde r=0,65, babalarda r=0,58 olarak saptanmıştır. Analizler sonucunda beş maddelik üç alt faktörün tümü anneler ve babalar karşılaştırıldığında uyumlu görülmüş ve ölçeğin tamamının hem anneler hem de babalar için kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Orijinal Ölçek Güvenirlik:
Ölçek, 4 puanlık Likert ölçeği (1= kesinlikle katılmıyorum, 2= katılmıyorum, 3= katılıyorum, 4= kesinlikle katılıyorum) biçiminde ve 15 maddeden oluşmaktadır. Cronbachs alfa (iç tutarlılık) güvenirlik katsayıları, alt boyutlara göre “cinsiyet ifadesi” için annelerde α=0,800, babalarda α=0,798, “cinsiyetten bağımsız ifade” için annelerde α=0,790, babalarda α=0,780, “cinsiyete göre sosyalleşme” için annelerde α=0,900, babalarda α=0,870 olarak belirlenmiştir. Maddeler arası korelasyonlar, alt boyutlara göre “cinsiyet ifadesi” için annelerde ve babalarda r=0,44, “cinsiyetten bağımsız ifade” için annelerde r=0,44, babalarda r=0,30 ve “cinsiyete göre sosyalleşme” için annelerde r=0,65, babalarda r=0,58 olarak saptanmıştır. Analizler sonucunda beş maddelik üç alt faktörün tümü anneler ve babalar karşılaştırıldığında uyumlu görülmüş ve ölçeğin tamamının hem anneler hem de babalar için kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.