Çölyak Hastalığı Besin Tutum ve Davranışları Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının bilimsel araştırmalarda kullanılması için sorumlu yazara araştırmanın amacı ile bilgi notu içeren bir e-posta gönderilerek izin alınması zorunludur.
Ölçek Çeşidi
Uyarlama
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Toruş, R. , Ede, G. , Serin, Y. ve Tayhan, F. (2023). Çölyak Hastalığı Besin Tutum ve Davranışları Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 83-93 . https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1338611
Geliştiren/Uyarlayan
Rümeysa Toruş, Gözde Ede, Yeliz Serin, Fatma Tayhan
Yıl
2023
Kaynak Adı
Çölyak Hastalığı Besin Tutum ve Davranışları Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması
Dergi
Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi
Cilt
6
Sayı
3
Sayfa Aralığı
83-93
Link:
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3311894
Dosyalar
Makale
PDF
Ölçek Formu
Word
DOI
https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1338611
Sorumlu Yazar
Gözde Ede
İletişim
drdytgozdeilksen@gmail.com
Ölçülen Özellikler
Çölyaklı yetişkinlerin besin tutum ve davranışları
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
Ölçek 11 madde içermektedir.
Kimlere Uygulanabilir
Çölyaklı Yetişkinler
Derecelendirme
7'li Likert (1=kesinlikle katılıyorum- 7=kesinlikle katılmıyorum)
Ölçek Puanlaması
Maddelerin yanıtları 7'li Likert (Kesinlikle katılıyorum-Kesinlikle katılmıyorum) olarak hazırlanmıştır. Ölçeğin 8, 9, 10 ve 11. soruları ters puanlanmaktadır. Ölçekten alınan toplam puan 11 ile 77 arasında değişmektedir.
Ölçek Değerlendirmesi
Ölçekten alınan skor arttıkça uyumsuz yeme tutum ve davranışları da artmaktadır.
Çeviri Süreci
Çalışmanın planlaması, Dünya Sağlık Örgütü’nün ölçek uyarlama kılavuzuna uygun olarak yapılmıştır. Ölçeğin geliştiricilerinden e-posta aracılığıyla gerekli izin alınmıştır. Ölçeğin Türkçe uyarlamasının yapılması için tüm maddeler İngilizce yetkinlikleri olması ve Beslenme ve Diyetetik alanında lisans eğitimi alması nedeniyle üçüncü ve dördüncü yazarlar tarafından İngilizceden Türkçeye çevrilmiştir. Buna ek olarak, ölçek Türkçeden İngilizceye çevrilerek iki versiyonun tutarlılıkları incelenmiş ve gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Her madde tek tek incelenerek orijinaline en uygun çeviri haline getirilmiş ve anketin son haline karar verilmiştir.
Geçerlik
Ölçeğin kapsam geçerliliği için beslenme diyetetik meslek mensubu ve dil yeterliliği olan 5 uzmanın ölçekteki her madde için “a: uygun, b: madde biraz gözden geçirilmeli, c: madde ciddi olarak gözden geçirilmeli, d: uygun değil” seçenekleriyle görüşü alınmıştır. Değerlendirmeden sonra a ve b seçenekleri toplanıp uzman sayısına bölünerek her bir madde için KGİ (kapsam geçerlilik indeksi) hesaplanmıştır. Her bir ölçek maddesinin anlaşılabilir olma durumuna göre değerlendirme seçeneği belirlenmiştir. Buna göre her bir ölçek maddesine ilişkin uzman görüşleri toplanarak kapsam
geçerlilik oranı (KGO) hesaplanmıştır. Daha sonra tüm maddelerin KGO değerleri toplanıp madde sayısına bölünerek ölçeğin KGİ değeri hesaplanmıştır. Ölçeğin yapısal geçerliliği Çölyak Hastalığı Yaşam Kalitesi Ölçeği ile değerlendirilmiştir.
Güvenirlik
Katılımcılarla ilk görüşmede ve bir ay içerisinde yapılan ikinci görüşmede ölçek uygulanarak test-tekrar test değerlendirmesi yapılmıştır. Benzer ölçek geçerliliği yöntemi ile Çölyak Hastalığı Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak değerlendirilmiştir. Pilot çalışmadan sonra 216 katılımcı ile çalışmanın ilk aşaması tamamlanmıştır. Bir ay sonra 106 katılımcıyla telefonla iletişime geçilerek ikinci kez ÇH-BTD ölçeği uygulanmış ve ölçeğin testtekrar çalışması tamamlanmıştır. Türkçe'ye uyarladığımız ölçeğin toplam Cronbach’s Alpha değeri 0,842, kaygı alt boyutunun Cronbach’s Alpha değeri 0,866, güven alt boyutunun ise 0,667 olarak bulunmuştur.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr
Orijinal Form
Orijinal Ölçek Adı
Development and validation of the coeliac disease food attitudes and behaviours scale.
Orijinal Ölçek Kaynak Türü
Makale
Orijinal Kaynak / Referans
Satherley RM, Howard R, Higgs S. (2018). Development and validation of the coeliac disease food attitudes and behaviours scale. Gastroenterol Res Pract, 2018, 6930269. https://doi.org/10.1155/2018/6930269.
Orijinal Ölçek Yazarlar
Rose-Marie Satherley, Ruth Howard, Suzanne Higgs
Orijinal Ölçek Yıl
2018
Orijinal Ölçek Kaynak Adı
Coeliac disease food attitudes and behaviours scale
Orijinal Ölçek Link:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6120326/
Orijinal Ölçek DOI
https://doi.org/10.1155/2018/6930269.
Orijinal Ölçek Dergi
Gastroenterology Research and Practice
Orijinal Ölçek Cilt
6930269
Orijinal Ölçek Sayfa Aralığı
1-9
Orijinal Ölçek Geçerlik
Study two identified items for the final scale. The pilot CDFAB was distributed to a new sample of people with CD recruited from our research database (November–December 2015). This database consists of 157 adults (18–69 years) with self-reported biopsy confirmed diagnosis of CD, recruited from online forums, who had previously volunteered to take part in research. As in study 1, individuals reporting CD diagnosis via blood test, physician report, or self-report, without intestinal biopsy, were excluded from the analyses.
All 157 individuals were approached and directed to an online questionnaire, which included demographic information (age and years with diagnosis) and the pilot CD-FAB.
Orijinal Ölçek Güvenirlik
The CD-FAB has a high Cronbach’s alpha (0.89), indicating strong psychometric properties and good predictive validity. Test-retest reliability over 4 weeks was excellent. The CD-FAB is a brief, self-report questionnaire that shows good reliability and validity in measuring disordered eating attitudes and behaviours in CD.