Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının bilimsel araştırmalarda kullanılması için sorumlu yazara araştırmanın amacı ile bilgi notu içeren bir e-posta gönderilerek izin alınması zorunludur.

---

---

Link: https://www.primary-care-diabetes.com/article/S1751-9918(23)00187-0/abstract

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

60 Sağlık Bilimleri » 640 Hemşirelik » 645 İç Hastalıkları Hemşireliği

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

Günbaş, M., Büyükkaya Besen, D., & Dervişoğlu, M. (2024). Assessing psychometric properties of the Turkish version of the Diabetes Caregiver Activity and Support Scale (D-CASS). Primary care diabetes, 18(1), 84–90. https://doi.org/10.1016/j.pcd.2023.11.006

---

Geliştiren/Uyarlayan: Merve GÜNBAŞ, Dilek BÜYÜKKAYA BESEN, Merve DERVİŞOĞLU

---

Yıl: 2024

---

Kaynak Adı: Diyabetli Bireye Bakım Verenlerin Bakım Aktivitesi ve Destekleyici Davranışları Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Psikometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi

---

Dergi: Primary care diabetes

---

Cilt: 18

---

Sayı: 1

---

Sayfa Aralığı: 84-90

---

DOI: https://doi.org/10.1016/j.pcd.2023.11.006

---

Sorumlu Yazar: Merve GÜNBAŞ

---

İletişim: mervegunbas94@gmail.com

---

Ölçülen Özellikler: Bakım Veren, Diyabet, Tip 2 Diyabet Özyönetimi

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 11 maddeden oluşmaktadır ve tek boyutludur

---

Kimlere Uygulanabilir: Bakım Verenlere

---

Derecelendirme: 7'li derecelendirme (-3'e çok zor, +3 çok kolay. 0 sayısı, ne kolay ne de zor) ölçek maddeleri 1-7 arasında puanlanmaktadır.

---

Ölçek Puanlaması: D-CASS 11 sorudan oluşan, hastalar için bilgi ve tedavi desteği (örn. diyabetle ilişkili komplikasyonlar ve beslenmenin ayarlanması), duygusal destek (örn. üzüntü, depresyon), kan şekeri yönetimi desteği (örn. egzersiz ve kan şekerini düzenlemeye yardım etme) ve kendi sorunlarıyla baş etme (örn. kişinin kendi sağlık ihtiyaçlarını gidermesi) aktivitelerinde ne derece zorlandıklarının belirlendiği bir ölçektir.
Ölçek maddeleri -3 (çok zor), +3 (çok kolay), 0 ne kolay ne zor arasında puan almaktadır. Analizler için maddeler 1-7 arasında puanlanmıştır. Ölçek toplam puanı en az 11 en çok 77 puan gelmektedir.

---

Ölçek Değerlendirmesi: Tek boyutlu bir ölçektir. Düşük puanlar bakım verenlerin aktivitelerini yerine getirirken zorlandıklarını, yüksek puanlar kolaylıkla yaptıklarını ifade etmektedir.

---

Çeviri Süreci: Ölçek uyarlamasında ilk olarak ölçek sahibiyle yazılı iletişim kurularak, orijinal ölçeğin kullanım izni alındı. İkinci aşamada orijinal ölçek 4 farklı çevirmen tarafından Türkçe’ye çevrildi. Çevirmenlerden gelen örnekler farklı 1 çevirmene gönderildi. Çevirmenlerden gelen çeviriler göz önünde bulundurularak sorumlu araştırmacılar tarafından ölçeğe son şekli verildi. Ardından ölçek 12 uzmanın görüşüne sunuldu. Uzmanlardan gelen öneriler sonrasında ölçeğe son şekli verildi ve ölçeğin hastalar tarafından anlaşılırlığını değerlendirmek için 15 hasta ile ön uygulama yapıldı

---

Geçerlik: Kapsam Geçerliği
Ölçeğin tamamının kapsam geçerliği yönünden değerlendirilmesinde en yaygın kabul gören ve en sık kullanılan sayısal yöntem Lawshe tarafından geliştirilen kapsam geçerlik indeksi (KGİ) değerinin hesaplanmasıdır. Kapsam geçerlik ölçütleri 0,05 anlamlılık düzeyinde minimum değerleri tarafından tabloya dönüştürülmüştür . Buna göre uzman sayısına ilişkin minimum değerler aynı zamanda maddenin istatistiksel anlamlılığını vermektedir. Uzmanlar (toplamda 12 uzman) için minimum istatistiksel anlamlılık değeri 0,56’dır. Ölçek maddelerinin kapsam geçerlik oranı (KGO) değerine bakıldığında 0,56’dan büyüktür. KGİ=0,05 düzeyinde anlamlı olan ve nihai forma alınacak maddelerin toplam KGO ortalamaları üzerinden elde edilir. 12 uzman için KGİ>0,56 olduğu için kapsam geçerliği istatistiksel olarak anlamlıdır. KGİ >KGO olduğu için oluşturulan tüm ölçeğin kapsam geçerliği istatistiksel olarak anlamlıdır.

Yapı-Kavram Geçerliği (Açıklayıcı Faktör Analizi)
Katılımcılardan toplanan verilerden elde edilen bulguların teorik ölçek yapısı ile uygunluğu, yapısal eşitlik modellemesinin bir türü olan doğrulayıcı faktör analizi ile araştırılmıştır. Son olarak ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri uygulanmıştır. Açıklayıcı faktör analizi uygulamasından önce örneklem büyüklüğünün faktör analizine uygun olup olmadığını test etmek amacıyla Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda, KMO değerinin 0,94 olduğu belirlenmiştir. Bu değer doğrultusunda, örneklem yeterliliğinin faktör analizi yapmak için “iyi derecede yeterli” olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Bartlett testi sonuçları incelendiğinde, elde edilen ki-kare değerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu ve verilerin faktör analizi için uygun olduğu görülmüştür (x2: 3820,26, p<0.001). Faktör analiz yapılmadan önce sorular arasındaki korelasyon incelenmiş ve faktör analizini etkileyecek bir yapı görülmemiştir (Rho: 0,779 ile 0,953 arasında değişmektedir). Temel bileşenler faktör analizi uygulaması sonucu tek faktörlü DCASS faktör yükleri tabloda gösterilmektedir. Tüm faktör yüklerinin 0,30 değerinden büyük olduğu görülmüştür. Bu sonuca göre tüm soruların faktör içindeki önemi yeterli seviyededir. Elde edilen tek faktör, toplam varyansın %75,35’ini açıklamaktadır

---

Güvenirlik: İç Tutarlılık Analizleri
İç tutarlılık, ölçekte yer alan her 1 maddenin ölçek yapısının tamamıyla aynı yönde hareket edip etmediğinin bir göstergesidir. Madde toplam korelasyon katsayısı analizinde bir maddenin sahip olması gereken madde-toplam korelasyon katsayısı 0,20’den az olmamalıdır. 0,20’den düşük madde toplam korelasyonuna sahip maddeler ölçekten çıkarılmalıdır. DCASS’ın madde-toplam puan korelasyonlarının 0,77 ile 0,93 arasında değiştiği ve korelasyon katsayılarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Ölçeğin maddelerinin, alt ve üst grupları arasında da anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p<0,001)
Zamana Göre Değişmezlik /Test Tekrar Test Yöntemi
Test tekrar test yönteminde, 2 uygulama arasında zaman aralığının iyi belirlenmesi önemlidir. Uygulamada bu aralık 2-4 hafta arası olarak önerilmektedir. DCASS’ın test tekrar testi 82 bakım veren ile yapılmıştır. İstatistiklerin sonuçları incelendiğinde, 4 hafta ara ile 2 kez uygulamada elde edilen bulguların anlamlı olduğu görülmektedir (r=0,97; p<0,001).
Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı
Ölçeğin Cronbach alfa katsayısı α=0,97 olarak saptanmış ve yüksek derecede güvenirliğe sahip olduğu belirlenmiştir. DCASS’ın madde tanımlayıcı istatistikleri incelendiğinde, madde ortalamalarının en düşük X=3,80±2,14; en yüksek ise X=4,31±2,16 arasında değiştiği görülmektedir.

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr