Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği
Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.
Ölçek Çeşidi
Uyarlama
Kategori(ler)
Kaynak Türü
Makale
Kaynak/Referans
Menekli, T. ve Fadıloğlu, Ç. (2012). Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 19 (2), 1–21.
Geliştiren/Uyarlayan
Çiçek Fadıloğlu, Tuğba MENEKLİ
Yıl
2012
Kaynak Adı
Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği
Dergi
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi
Cilt
19
Sayı
2
Sayfa Aralığı
1-21
Link:
http://www.hacettepehemsirelikdergisi.org/pdf/pdf_HHD_140.pdf
Dosyalar
Makale
PDF
Sorumlu Yazar
Tuğba Menekli
İletişim
tugbamenekli2013@gmail.com
Ölçülen Özellikler
Beslenme, Değişim Süreçleri
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları
48 madde ve 12 alt boyut
1. Bilinç düzeyinde artış; bireyde nedenler ve sonuçlar konusunda farkındalık artışıdır. Birey beslenme hakkında yeni bilgi arar (Ölçekte yer alan 1, 13, 25, 37. maddeler).
2. Dramatik yardım/duygusal canlandırma; dramatik mesajların kullanımıyla (örneğin; medya kampanyaları veya araştırma sonuçlarının duyurulması ile) sağlıksız yaşam sonuçları ile ilgili bireyin duygularının harekete geçirilmesidir (Ölçekte yer alan 3, 15, 27, 39. maddeler).
3. Çevreyi yeniden değerlendirme; bireyin, davranışın içinde yaşanılan sosyal çevreden nasıl etkilendiğini değerlendirmesidir (Ölçekte yer alan 4, 16, 28, 40. maddeler).
4. Kendi kendini yeniden değerlendirme; bireyin, sağlıksız bir alışkanlığa devam derken ve bu alışkanlık olmadan kendi kişisel imajını değerlendirmesidir (Ölçekte yer alan 9, 21, 33, 45. maddeler).
5. Sosyal serbestlik/özgürlük; sosyal ortamlardaki fırsatlar ve seçeneklerdeki artısı ifade etmektedir (Ölçeğin 10, 22, 34, 46. maddeleri).
6. Karşıt/zıt durum; bireyin problemli davranışın yerine geçebilecek olan sağlıklı davranışı öğrenmesidir (Ölçeğin 2, 14, 26, 38. maddeleri).
7. Yardım edici ilişkiler; davranış değişiminde yardım edici ilişkiler; güven, açıklık, kabul etme ve destektir (Ölçeğin 5, 17, 29, 41. maddeleri ).
8. Güçlendirme yönetimi; birey, belirli bir davranış için sonuçları önceden hazırlar. Bunun için ödül ve ceza yöntemi kullanabilir. Birey yeterli ve dengeli beslenme davranışını ödüllendirir. (Ölçeğin 7, 19, 31, 43. maddeleri).
9. Kendi kendini özgürleştirme; bireyin değişime mümkün olduğunca inanması, fiziksel aktivite ile ilgili inanç ve amaçları, kendi seçimini yapması, karar vermesi ve bu yönde harekete geçmesidir (Ölçeğin 8, 20, 32, 44. maddeleri).
10. Uyaran kontrolü; Ölçeğin, 11, 23, 35, 47. maddeleri olup, bireyin sağlıksız davranışları tetikleyen uyarıcıları kaldırması ve bunların yerine sağlıklı davranışlara yönlendiren uyarıcıları eklemesidir.
11. Kişiler arası sistem kontrolü; bireyin sağlıklı yaşam davranışlarını sağlama sürecinde kişiler arası ilişkilerini kontrol altında tutabilmesidir (Ölçeğin 6, 18, 30, 42. maddeleri).
12. İlaç kullanımı; bireyin yeterli ve dengeli beslenme ile ilgili sağlıklı davranışı kazanması için herhangi bir ilaç alıp almadığını ilişkin davranışlarını tanımlar (Ölçeğin 12, 24, 36, 48. maddeleri).
Kimlere Uygulanabilir
Obez Hastalar
Derecelendirme
5’li Likert (1= hiçbir zaman – 5= her zaman)
Ölçek Puanlaması
Ölçekten alınabilecek puan 48 ile 240 arasında değişmektedir. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.
Ölçek Değerlendirmesi
Ölçeğin her bir alt boyutundan alınan yüksek puan bireyin ilgili alt boyutun değerlendirdiği özelliğe sahip olduğunu göstermektedir. Ölçek ayrıca toplam iyi oluş puanı vermektedir.
Çeviri Süreci
Ölçeğin 4 uzman tarafından Türkçe’ye çevirisi ve 4 uzman tarafından da İngilizce’ye geri çevirisi yapılmıştır.
Geçerlik
1. Özgün ölçeğin geliştirilmesi sırasında faktör analizi yapılmış, ölçek 48 madde, on iki faktör altında toplanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliliğini test etmek için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, bir faktörü oluşturan maddelerin faktörle ilişkisinin yeterli olup olmadığını değerlendirmektedir. Bir kültürde geliştirilmiş bir ölçeğin başka bir kültüre uyarlamasını yaparken ölçekteki maddelerin yapısı hakkında var olan bir varsayımı test ettiği için doğrulayıcı faktör analizinin kullanılması önerilmektedir28-32. Bu çalışmada ölçeğin alt boyutlarındaki maddelerin faktör yükleri 0.56-0.83 arasında ve kabul edilebilir düzeyde bulunmuştur. Bu değerler Prochaska ve arkadaşlarının (1987) çalışmasında 0.48-0.80 arasındadır12. Uyum indeksi değerleri, GFI, CFI’nin >0.90 ve RMSEA’nın =0.05 olması modelin kabul edilebilir bir uyuma sahip olduğunu göstermektedir. Prochaska ve ark. (1987) çalışmasında ise uyum indeksi değerleri, GFI:0.92, CFI:0.94 ve RMSEA:0.05 olarak saptanmıştır12. Prochaska ve ark. (1987) çalışması ile Türkçe versiyonunun uyum göstergeleri benzer düzeyde bulunmuştur.
Güvenirlik
Beslenme Değişim Süreçleri Ölçeği’nin Cronbach’s alpha ICC değeri 0.90’dır. Faktör yüklerinin ise 0.420-0.864 arasında olduğu, 12 faktör grubuna ayrıldığı ve genel Cronbach Alpha katsayısının 0.94 bulunmuştur.
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr