Dijital Akıcılık Ölçeği
Kullanım İzni
Geliştirdiğim(iz) / uyarladığım(ız) ölçme aracının atıf gösterilmesi ve bilimsel araştırmalarla sınırlı olmak kaydıyla kullanılmasına izin veriyorum/z/. İzin için ayrıca e-posta gönderilmesine gerek yoktur.
İNDİR
Link: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3099917
Ölçek Çeşidi: Geliştirme
Kategori(ler):
30 Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme » 350 Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi
Kaynak Türü: Makale
Kaynak/Referans:
Altunkaynak, M., & Çağımlar, Z. (2023). Dijital Akıcılık: Bir ölçek geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 2541-2559.
Geliştiren/Uyarlayan: Metin Altunkaynak, Zekiye Çağımlar
Yıl: 2023
Kaynak Adı: Dijital Akıcılık: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması Digital Fluency: A Scale Development Study
Dergi: Buca Eğitim Fakültesi Dergisi
Sayı: 58
Sayfa Aralığı: 2541-2559
DOI: https://doi.org/10.53444/deubefd.1286954
Sorumlu Yazar: Metin Altunkaynak
İletişim: metinaltunkaynak01@gmail.com
Ölçülen Özellikler: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yeterlikleri, Dijital Akıcılık Düzeyi, Dijital öğretmen yeterliliği
Alt Boyutlar: akıcılık ve yenilik, Araştırma & Geliştirme, Dijital Vatandaşlık, eleştirel düşünme ve yeniden tasarlama, İletişim ve İşbirliği
Örnek Maddeler ve Madde Sayıları: 1: Dijital ortamlarda farklı cinsiyet ve etnik kökene sahip insanlara saygı duyabilirim.
2: Dijital ortamlarda yasal sorumluluklarımın olduğunun farkındayım.
3: Dijital araçları kullanırken, fiziksel ve zihinsel sağlık sorunlarından kaçınmak için duruş, zaman vb. kullanımına dikkat edebilirim.
4: Öğrencilerimin güvenli, yasal ve sorumlu bilgi ve teknoloji kullanımını teşvik edebilirim
5: Mevcut ve gelişmekte olan teknolojilerin bireyler ve toplum üzerindeki etkisini tartışabilirim.
6: Dijital alanda kaynağı doğru bilgileri kullanmayı, her bilginin kaynağını belirtmem gerektiğini bilirim.
7: Sosyal medya hesaplarımı diğer bireyleri rahatsız edici şekilde kullanmamam gerektiğini bilirim.
8: Öğrencilerin kalıcı bir biçimde öğrenmesini sağlamak için dijital araç ve kaynakları bütünleştirerek derslerim için dijital kaynaklardan uygun olanları seçip kullanabilirim
9: Dijital ortamlardaki bilginin doğru olup olmadığına karar vermek için farklı kaynakları nasıl karşılaştıracağımı biliyorum.
10 Teknoloji kullanımı ile ilgili bilgilerimi derslerimde nasıl kullanacağımı belirlemekte zorlanıyorum
11: Öğrencilerimin öğrenim ihtiyaçlarını karşılamak veya sorunları çözmek için uygun teknolojiyi seçer ve kullanabilirim.
12: Dijital teknolojilerde yaşanan dönüşümlere uyum gösterebilirim.
13: Derslerimde powerpoint, word gibi farklı yazılımları kullanabilirim.
14: Dijital içerikleri özgün bir şekilde istediğim nitelikte üretebilirim.
15: Öğrencilerin öğrenme düzeylerini değerlendirmek için teknolojiyi etkili bir şekilde kullanabilirim.
16-E-devlet uygulamaları ve e-devlet şifresi ile erişebileceğim resmi kurum uygulamalarını kullanabilirim
17: Proje çalışmalarını planlamak ve yönetmek için dijital araçları kullanabilirim
18: Öğrencilerin bireysel gelişimlerine uygun, teknolojiyle zenginleştirilmiş̧, öğrenme ortamları oluşturabilirim.
19: Öğretim sürecinde kullanmak üzere yazılım/uygulama geliştirebilirim
20: Etkileşimli tahta, bilgisayar ya da diğer elektronik cihazlara yazılım veya program yükleyebilirim
21: Çevrim içi hizmet içi eğitim, kurs, seminer vb. için dijital araçları kullanabilirim
22: Daha sonra görüntüleyebilmek için beğendiğim bir web sitesine nasıl yer işareti koyacağımı biliyorum.
23: Dijital araçlarda karşılaştığım sorunları nasıl çözeceğimi bilirim (uygulamayı güncelleştirme, virüs temizleme, format atma vb.).
24: Öğrenme-öğretme sürecinde, öğrencileri güvenilir dijital kaynaklara yönlendirerek doğru bilgiye ulaşmaları için onlara rehberlik edebilirim.
25: Mesleki gelişimimi desteklemek için bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanabilirim
26: Mesleki gelişimim için meslektaşlarımla eposta grupları ya da sanal sosyal gruplar oluşturup paylaşım yapabilirim.
27. Dijital araçları kullanımında meslektaşlarım ve yöneticilerimden yardım isteyebilirim
28: Dijital araçları diğer öğretmen arkadaşlarımın yararlanması için paylaşabilirim.
29: Çevrimiçi bir öğrenme ortamında işbirlikçi öğrenme projesine katılabilirim
Ölçek Türü: Likert
Kimlere Uygulanabilir: Bütün Öğretmenler
Derecelendirme: 5’li Likert (1= hiçbir zaman – 5= her zaman)
Ölçek Puanlaması: Ölçekten alınabilecek puan 5 ile 145 arasında değişmektedir. Ölçekte ters madde bulunmamaktadır.
Ölçek Değerlendirmesi: Öğretmenlerin dijital teknolojileri derslerinde nasıl kullanacakları, dijital bilgi düzeylerinin belirlenmesi
Geçerlik: Geçerlilik, ölçme aracının ölçtüğü özelliği ne kadar doğru ölçtüğünü gösterir (Chou &
Chiu, 2020). Geçerliliğin sağlanabilmesi için başka herhangi bir özellikle karıştırmayacak şekilde
doğru ölçebilmesi gereklidir (Tekin, 2018). Geçerlilik kanıtı, testin içeriği ile ölçülmesi
amaçlanan yapı arasındaki ilişkinin analizinden elde edilebilir. Bir testi veya ölçümü doğrulamak
için yaygın olarak kapsam ve görünüş şeklinde ifade edilen iki tür geçerlilik kullanılır (American
Educational Research Association [AERA] 2014). Cohen ve Swerdlik'e (2018) göre, ölçekteki
maddelerin kavramsal yapıya uygunluğunu belirlemek ve anlaşılabilirlik kriterleri açısından
uygunluğunu değerlendirmek için kapsam geçerliliği yapılırken; yapı geçerliliği, ölçek
maddelerinin güvenilirliğini test eder.
Kapsam geçerliliği için Hambleton ve Jones (1993) yöntemi kullanılmış ve uzman
görüşlerine başvurulmuştur. Ölçeğin yapı geçerliği, doğrulayıcı faktör analizi ve madde-toplam
korelasyonlarına bakılarak incelenmiştir. Ayrıca ölçeğin güvenirlik çalışması için maddelerin
birbiriyle tutarlı olup olmadığını belirlemede sıklıkla kullanılan Cronbach alfa iç tutarlılık
katsayısı hesaplanmıştır.
Ölçekte yer alan maddelerin kavramsal yapıya uygunluğunu belirlemek ve anlaşılabilirlik
kriterleri açısından uyumluluğunu değerlendirmek için dört aşamada gerçekleştirilen Hambleton
yöntemi kullanılmıştır. Şencan (2005)’a göre Hambleton yönteminde öncelikle ölçeğin konusunu
ve içeriğini bilen uzmanlar belirlenir. Daha sonra bu kavramsal yapının tanımlarını içeren form
ve geliştirilen ölçek uzmanlara gönderilir. Üçüncü aşamada uzmanlar formu bağımsız olarak üç
veya dört dereceli bir ölçekte (“1=Uygun”, “2=Madde hafif gözden geçirilmeli”, “3=Madde ciddi
olarak gözden geçirilmeli” ve “4=Madde uygun değil/Çıkartılmalı”) değerlendirir ve son aşamada
uzmanların verdiği puanların içerik (kapsam) geçerliliği için ortalaması alınır. Hambleton
yöntemine uygun olarak maddelere 1 ve 2 şeklinde puan veren uzmanların sayısına bölünerek
“kapsam geçerliliği puanı (KGP)” hesaplanmıştır. 0.80’den yüksek çıkan maddelerin ölçekte yer
alması gerektiği ifade edilmiştir. Bu araştırmada her bir maddeye ilişkin kapsam geçerlik paunı
(KGPm) ve ölçeğin bütününe ilişkin kapsam geçerlilik puanı (KGPö) ifadeleri kullanılmıştır.
Kapsam geçerlilik puanı KGPö= 0.90 şeklinde hesaplanmıştır. Ölçek maddeleri arasında kapsam
geçerlik paunı düşük olan KGPm=0.75<0.80 şeklinde belirlenen 3.,9., 18. ve 21. maddeler
çıkarılmıştır. Geriye kalan maddelerin kapsam geçerlilik puanının ölçek puanından yüksek
olduğu görülmüştür. Bu nedenle ölçek maddelerinin kapsam geçerliliğinin yüksek düzeyde ve anlamlı olduğu söylenebilir (Davis, 1992). Uzman görüşüne sunulan 54 madde içinde tersten
puanlanan madde yoktur. Ölçekte toplamda dört madde çıkartılarak 50 maddelik ölçek ile AFA
uygulanmıştır. Ölçekte "Kesinlikle katılıyorum" ile "Kesinlikle katılmıyorum" arasında değişen
beşli Likert ölçeği kullanılmıştır. AFA için 357 öğretmene pilot uygulama yapılmıştır. Yapılan
istatistiksel analizler sonrasında Dijital Akıcılık Ölçeğine son hali verilmiş ve DFA için 1140
öğretmene ölçek uygulanmış eksik ya da hatalı doldurulan 72 ölçek çıkarılarak 1068 öğretmenden
elde edilen veriler analiz edilerek bulgular elde edilmiştir.
Güvenirlik: Güvenirlik analizi ve madde analizi, bir ölçeğin düzeni, içeriği, yapısı ve ölçmeyi
amaçladığı olguyu sorgulama gücü ve kapasitesi açısından değerlendirilmesine olanak sağlayan
yöntemlerdir (DeVellis, 2012; Özdamar, 2016). Ölçek geliştirme ve kullanımını içeren
araştırmalarda alfa katsayısı en önemli ve yaygın istatistiklerden biridir (Edwards vd., 2019). İç
tutarlılık anlamında güvenirliği test etmek için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı kullanılmıştır.
Her bir faktörün güvenirlik analizi yapılırken güvenirlik katsayısı 0.70'den büyük olmalıdır
(Tavşancıl, 2010).
Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr