Kullanım İzni
Dizinde yer alan e-posta adresi TOAD ekibi tarafından açık kaynaklardan eklenmiştir. Dizinde sorumlu yazar e-postası yer almıyorsa veya dizinde yer alan e-postadan geri dönüş alamıyorsanız başka kaynaklardan diğer e-postalarına ulaşarak izin almanızı öneririz.

---

---

Link: http://dergi.nigde.edu.tr/index.php/besyodergi/article/view/1492/1003

---

Ölçek Çeşidi: Uyarlama

---

Kategori(ler):

40 Sosyal ve Beşeri Bilimler » 420 Spor Bilimleri, Eğlence ve Boş Zaman

---

Kaynak Türü: Makale

---

Kaynak/Referans:

Karaçam, A. ve Pulur, A. (2017). Hakem Öz Yeterlik Ölçeği'nin (HÖYÖ) Türkçeye Uyarlama Çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi,11(1), 118-128.

---

Geliştiren/Uyarlayan: Atilla Pulur, Aydın Karaçam

---

Yıl: 2017

---

Kaynak Adı: Hakem Öz Yeterlik Ölçeği'nin (HÖYÖ) Türkçeye Uyarlama Çalışması

---

Dergi: Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi

---

Cilt: 11

---

Sayı: 1

---

Sayfa Aralığı: 118-128

---

Sorumlu Yazar: Aydın Karaçam

---

İletişim: aydinkaracam@gmail.com

---

Ölçülen Özellikler: Hakemlik Öz Yeterliği

---

Alt Boyutlar: BASKI, Fiziksel Yeterlilik, İletişim, Karar Verme, Oyun Bilgisi

---

Örnek Maddeler ve Madde Sayıları:

Fiziksel Yeterlik( beş madde): Kondisyonum müsabaka yönetmek için yeterlidir
Baskı (üç madde): Oyuncuların baskısından etkilenmem
Karar Verme( üç madde): Zor durumlarda karar verebilirim
İletişim( dört madde): Antrenörlerle etkili iletişim kurabilirim
Oyun Bilgisi (üç madde): Hakemliğini yaptığım branşın temel oyun stratejilerini anlayabilirim

---

Kimlere Uygulanabilir: Spor hakemlerine

---

Derecelendirme: 5’li Likert (Hiç katılmıyorum=1 ve “Tamamen katılıyorum)

---

Ölçek Puanlaması:

Ölçekten alınabilecek puan 18 ile 90 arasında değişmektedir

---

Ölçek Değerlendirmesi:

Ölçeğin her bir faktöründen alınan yüksek puanlar, o faktördeki öz yeterliğin yüksek olduğunu göstermektedir

---

Çeviri Süreci:

Hakem Öz Yeterlik Ölçeği’nin Türkçeye uyarlama çalışmaları orijinal ölçek hakkında bilgi toplanması ile başlamıştır. Ölçeği geliştiren araştırmacılardan Türkçeye uyarlama çalışması için mail yoluyla izin istenmiş ve onay alınmıştır. HÖYÖ ölçeğinin Türkçeye uyarlaması çeviri-yeniden çeviri çalışması yoluyla yapılmıştır. Bu amaçla, on üç maddeden oluşan ölçek araştırmacı tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Aynı ölçek üç alan uzmanı tarafından da Türkçeye evrilmiştir. Araştırmacı tarafından yapılan çevirinin uygunluğu diğer üç çeviri çalışması ile karşılaştırılarak test edilmiştir. Türkçe çevirisi yapılan ölçek taslağı iyi düzeyde İngilizce bilen iki alan uzmanı tarafından tekrar İngilizceye çevrilmiştir. Daha sonra, araştırmacı ve çeviriyi yapan uzmanlar birlikte çalışarak yeniden İngilizceye dönüştürülmüş ölçek ile orijinal ölçekteki birbirinin karşılığı olan maddeleri anlam birliği açısından değerlendirmeye tabi tutmuştur. Bu değerlendirme sonucunda, yeniden İngilizceye çevrilen ölçek ile orijinal ölçek maddelerinin aynı anlamı ifade ettiği belirlenmiştir (örnek madde Türkçe: Oyuncuların baskısından etkilenmem, İngilizce: Uninfluenced by pressure from players). Son halini alan Türkçe çeviri ölçek taslağının bu haliyle hakem öz yeterliği ölçmedeki yeterliğinin değerlendirilmesi konusunda dört alan uzmanının görüşlerine başvurulmuştur. Tüm uzman değerlendirmelerinin olumlu olmasından hareketle, ölçeğin Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışmaları için uygulanmaya hazır hale geldiği kanaatine ulaşılmıştır. Bu işlem aynı zamanda ölçeğin uzman geçerliğini de göstermektedir

---

Geçerlik:

Geçerlik çalışması kapsamında verilere Kaiser–Meyer–Olkin (KMO) değeri ve Barlett Küresellik Testi uygulanmıştır. Analiz sonucunda KMO değerinin .86 olduğu görülmüştür. Buna ek olarak Barlett kürsellik testi sonuçları anlamlı bulunmuştur [ X2 = 1868,117, sd=153, p=0.000]. Barlett küresellik testi sonucu verilerin çok değişkenli normal dağılımdan geldiğini göstermektedir.
Faktör analizi sonucunda toplam varyansın % 72.27’sini açıklayan ve öz değeri 1’den büyük beş faktör elde edilmiştir. Faktörlerden birincisi ölçeğe ilişkin toplam varyansın %19.42’sini, ikinci faktör % 14.11’ini, üçüncü faktör % 13. 93’ünü, dördüncü faktör % 13.78’ini ve beşinci faktör %11.01’ini açıklamaktadır. Beş faktörün maddelerde açıkladıkları ortak varyans yaklaşık %53-85 arasında değişmektedir

Faktör döndürme sonrasında, ölçeğin birinci faktör olan fiziksel yeterlik beş maddeden (1-2-3-4-5), ikinci faktör olan baskı üç maddeden (12-13-14), üçüncü faktör olan karar verme üç maddeden (9- 10-11), dördüncü faktör olan iletişim dört maddeden (15-16-17-18) ve beşinci faktör olan oyun bilgisi üç maddeden (6- 7-8) oluştuğu belirlenmiştir. Fiziksel yeterlik faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .65-.88 arsındadır. Baskı faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .79– .89 arasındadır. Karar verme faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .70–.74 arasındadır. İletişim faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .64–.79 arasındadır. Oyun bilgisi faktöründe yer alan maddelerin faktördeki yük değerleri .64–.75 arasındadır.

Sonuçlar incelendiğinde HÖYÖ’nün madde ayırt ediciliğini belirlemek için madde toplam puanlarına göre oluşturulan alt %27 ve üst %27’lik gruplar arası t testi sonuçlarına göre tüm maddelerde anlamlı fark olduğu görülmüştür (p < .05). Bu durum tüm maddelerin alt-üst grupları ayırt edebilme gücüne sahip olduğunu göstermektedir.

HÖYÖ’nün DFA Sonuçları Açılımlayıcı faktör analizi sonunda ortaya çıkan faktör yapısının toplanan veriler için ne ölçüde uygun olduğunu belirlemek amacıyla AMOS programı kullanılarak DFA analizi yapılmıştır. HÖYÖ’ye ilişkin DFA sonuçlara bakıldığında ki-kare (x^2) değerinin 230.289 ve serbestlik derecesinin (sd) 125 olarak bulunduğu görünmektedir. Ki kare/serbestlik derecesine bakıldığında değerin 1.842 olduğu görünmektedir. Bu bulgu veri setinin faktör yapısını desteklediğini göstermektedir (x^2/sd =1.842).

HÖYÖ’nün Alt Faktörleri, HÖYÖ Toplam Puanı ve GÖYÖ Arasındaki Korelasyon sonuçlarına bakıldığında HÖYÖ’nün alt faktörlerinden, ölçeğin tamamından ve GÖYÖ ölçeğinden elde edilen puanlar arasındaki korelasyonların .28 ile .82 arasında değiştiği ve bu katsayıların p=0.01 düzeyinde anlamlı olduğu görülmüştür. Elde edilen korelasyon değerlerinin anlamlı olması HÖYÖ’nün çok bileşenli bir yapısı olduğu şekilde yorumlanabilir.

---

Güvenirlik:

Beş faktörlü yapı için hesaplanan Cronbach alpha iç tutarlık katsayıları fiziksel yeterlik faktörü için .87, baskı faktörü için .87, karar verme faktörü için 85, iletişim faktörü için .80 ve oyun bilgisi faktörü için .71 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin tümü için hesaplanan iç tutarlık katsayısı ise .90’dir

---

Kullanılan Araştırmalar
scholar.google.com.tr